Toen de Caps Lock bleef haperen en weigerde nog uitgeschakeld te worden, besloot Miche dat het hoog tijd was voor een nieuw toetsenbord. Het externe klavier dat mijn wederhelft al jarenlang met haar laptop gebruikte, mocht met pensioen. Maar een nieuw toetsenbord kiezen is geen sinecure.
Net als ik neemt Miche vaak deel aan typewedstrijden. Een degelijk toetsenbord is daarom voor ons van groot belang. Het ingebouwde klavier van de laptop voldoet absoluut niet voor wedstrijdtypisten. De toetsen zijn veel te plat en voelen niet goed aan voor wie snel en veel typt. Echte typisten zullen daarom altijd een extern toetsenbord aan hun laptop hangen, en dan liefst nog een ‘mechanisch’ toetsenbord.
Zelf vond ik dat ik ook wel toe was aan een nieuw klavier. In plaats van halsoverkop naar de winkel te hollen of het eerste het beste voordelig geprijsde toetsenbord te bestellen via een of andere webshop, heb ik eerst wat research gedaan. Hoewel computertoetsenborden al decennialang een grote rol vervullen in ons leven, hebben we er de laatste weken heel wat over bijgeleerd.
Om te beginnen bestaan er nogal wat verschillende toetsenbordtechnologieën. Toen de eerste home en personal computers eind jaren zeventig, begin jaren tachtig op de markt kwamen, waren ze over het algemeen uitgerust met robuust aanvoelende toetsenborden, die erg leken op de klavieren van de toenmalige elektrische en elektronische schrijfmachines.
Computerfabrikanten zochten echter manieren om hun toestellen goedkoper te maken, en men begon flink te besparen op het toetsenbord. De technologie van de eerste computertoetsenborden was nog gebaseerd op die van de elektr(on)ische schrijfmachines. Ze hadden hoge toetsen, waarbij onder iedere toets een schakelaar met een veertje zat. Elke toets was een onafhankelijk bewegend onderdeel, een mechanische schakelaar. Later kregen toetsenborden plattere toetsen, die allemaal bevestigd waren op een membraan. Dergelijke ‘membraantoetsenborden’ waren veel goedkoper te produceren.
Naast de toetsenborden met mechanische schakelaars en de toetsenborden met membranen zijn er nog een aantal andere technologieën, die echter lang niet allemaal even wijdverspreid zijn. Zo heb je misschien al wel een advertentie of een promovideo gezien voor een oprolbaar toetsenbord, of voor een geprojecteerd virtueel toetsenbord. Maar dat zijn gadgets, waar ik het nu niet over zal hebben; ik beperk me tot de klassieke toetsenbordtechnologieën. Over die meer exotische toetsenbordvormen schrijf ik misschien een andere keer. Er valt nog een en ander over te vertellen, maar voor onze doeleinden komen ze niet meteen in aanmerking.
De membraantoetsenborden mogen dan wel algemeen verspreid en goedkoop zijn, er zijn twee categorieën van gebruikers die maar al te graag terug wilden naar het mechanische toetsenbord, het klavier waarvan iedere toets over een apart schakelaartje (in het Engels: een switch) beschikt. Die twee soorten gebruikers zijn gamers en professionele typisten.
Gamers zijn mensen die hun computer gebruiken om spelletjes te spelen. Omdat het woord ‘spelletjes’ oningewijden doet denken aan kleine kinderen, gebruiken ze veel liever de Engelse term ‘games’. Gamers nemen zichzelf immers erg au sérieux, en behalve mensen die voor hun plezier gamen, zijn er ook professionele gamers die deelnemen aan internationale tornooien en daar behoorlijk wat geld mee verdienen. Bij computerspelletjes of games denk je misschien spontaan aan een joystick of een ander soort controller, maar heel wat populaire computerspellen worden aangestuurd met het toetsenbord. Gamers gaan niet zachtaardig om met hun klavier. Vaak komt het erop aan om bepaalde toetsen heel snel na elkaar in te drukken, dus ze willen een degelijk klavier dat tegen een stootje kan en dat snel reageert.
Gamers stellen vaak nog meer eisen aan hun toetsenbord, en wegens de grote populariteit van computergames zagen een aantal fabrikanten er brood in om speciale gaming keyboards op de markt te brengen, waarbij individuele toetsen voorzien kunnen worden van een aparte kleur en waarbij de toetsen verlicht worden door kleine leds, zodat ze ook in een verduisterde ruimte goed zichtbaar blijven (en er natuurlijk ook gewoon erg cool uitzien). Tegenwoordig zijn vooral de zogenaamde RGB-keyboards populair. De afkorting RGB geeft aan dat elke toets uitgerust is met drie leds (rood, groen en blauw), waarmee zowat iedere gewenste kleur geproduceerd kan worden. De toetsenborden zijn vaak voorzien van extra knopjes of rollers waarmee je bijvoorbeeld het audiovolume kunt regelen of mediabestanden kunt afspelen en pauzeren, of met speciale programmeerbare functietoetsen voor het onderbrengen van bepaalde veelgebruikte toetscombinaties of commando’s.
De andere groep gebruikers die graag een mechanisch toetsenbord willen, zijn mensen die veel typen: professionele gebruikers zoals schrijvers, programmeurs of tekstverwerkingstypisten. Voor die groep wordt slechts een beperkt aantal specifieke toetsenborden op de markt gebracht, maar niet zelden zullen ze maar al te blij zijn met een eenvoudig maar degelijk gamingtoetsenbord, eventueel zonder de gekleurde ledjes of de extra functies waar de meeste gamers zo dol op zijn.
Het ligt dus voor de hand dat je als wedstrijdtypist ook zo’n mechanisch toetsenbord wilt, veel liever dan een membraantoetsenbord. Maar niet alle mechanische toetsenborden zijn gelijk. Binnen de mechanische toetsenbordtechnologie heb je heel wat varianten. Er zijn namelijk verschillende soorten switches (schakelaars) die als basis kunnen dienen. Elke soort heeft zijn eigen specifieke eigenschappen, en welke soort je precies wilt, zal onder andere afhangen van je eigen voorkeur en van de omgeving waarin je werkt.
Zo zijn er switches die meer of minder geluid produceren, en de verschillende switches voelen anders aan bij het typen. Een mechanisch toetsenbord zal in elk geval meer lawaai maken dan een membraantoetsenbord, maar binnen de mechanische toetsenborden zijn er behoorlijk stille tot extreem lawaaierige varianten.
Alles hangt af van de gebruikte switches. Sommige fabrikanten maken hun eigen switches, maar een groot aantal van hen gebruikt de Cherry MX-switches. Cherry is de naam van een Duits-Amerikaanse fabrikant van randapparatuur, die in de jaren tachtig erg bekend werd door zijn bijzonder robuuste computertoetsenborden. Een Cherry-toetsenbord was synoniem met kwaliteit en degelijkheid.
Er zijn verschillende Cherry MX-switches, waarvan de meeste aangeduid worden met een kleurcode. Zo zijn er de Cherry MX Red, Black, Blue, Brown en Green, om er maar een paar te noemen. Elk type switch heeft andere eigenschappen wat betreft auditieve en tactiele feedback. Auditieve feedback is wat je al dan niet hoort wanneer je een toets indrukt; tactiele feedback is wat je al dan niet voelt bij het indrukken van de toets.
Bij mijn research naar de verschillende soorten mechanische toetsenborden kwam ik er al snel achter dat professionele typisten over het algemeen het prettigst werken met Cherry MX Blue of Brown switches. Beide hebben een auditieve en tactiele feedback, maar bij Blue is er een typisch klikgeluid te horen dat bij Brown ontbreekt. Daarnaast vergt Blue ook iets meer kracht om de toets in te drukken dan Brown. Maar dat laatste is slechts een miniem verschil. De extra benodigde kracht is niet van die aard dat het sneller voor vermoeidheid zal zorgen. Het is met beide types prettig typen aan hoge snelheid. Met MX Blue zul je vermoedelijk wel sneller op de zenuwen van je collega’s of huisgenoten werken, aangezien je meer geluid produceert.
Voordat ik tot aankoop wou overgaan, heb ik op het internet eens gezocht naar reviews. Welke merken waren in trek? Welke toetsenborden kregen de beste commentaren? In het Nederlands vond ik daar bijzonder weinig over, maar er waren wel heel wat Engelstalige sites met toetsenbordbesprekingen. Een aantal daarvan bespraken klavieren met verschillende technologieën; andere beperkten zich tot mechanische toetsenborden. Vooral die laatste heb ik dus met bijzondere aandacht gelezen.
Eerder al, nog voor ik met mijn research begon, was mijn oog gevallen op Das Keyboard, een Amerikaanse toetsenbordfabrikant die fantastische mechanische klavieren ontwerpt, echt om je vingers bij af te likken. Jammer genoeg kwam een Das-toetsenbord voor ons niet meteen in aanmerking, omdat Das geen Belgische azertytoetsenborden verkoopt.
Ja, de toetsenbordtechnologie is één zaak, een andere, even belangrijke eigenschap van computertoetsenborden is natuurlijk de gebruikte toetsenbordlay-out. Dan hebben we het over de opdruk op de toetsen. De meeste mensen weten wel dat er in België op azerty en in Nederland op qwerty getypt wordt, maar het is toch wat ingewikkelder dan dat. De ene azerty is de andere niet: zo verschilt de Belgische azertylay-out bijvoorbeeld van de Franse azertylay-out. In beide gevallen staan de letters op dezefde toetsen, maar een aantal leestekens hebben een andere plek op het toetsenbord gekregen. Ook bij qwerty zijn er meerdere varianten. Eigenlijk heeft bijna ieder land zijn eigen, specifieke toetsenbordindeling.
Toen we in de winkel enkele toetsenborden gingen uittesten – een must, want dat is de enige manier om te achterhalen hoe een toetsenbord aanvoelt –, was Miche helemaal gewonnen voor een Razer Huntsman-klavier. Razer gebruikt geen Cherry MX-switches maar maakt zijn eigen switches, vaak Cherry-klonen, maar met andere kleurbenamingen. (Zo komt bijvoorbeeld Razer Green overeen met Cherry MX Blue, Razer Orange met Cherry MX Brown.) Jammer genoeg moesten we vaststellen dat Razer alleen maar Franse azertytoetsenborden maakt en geen Belgische. Jammer, maar daardoor kwam de Razer voor ons niet in aanmerking.
Voor iemand die een Belgisch toetsenbord gewoon is, hoeft het op zich niet zo’n groot probleem te zijn om op een Frans toetsenbord te typen. De enkele tekens die op een andere plaats staan, ben je al snel gewoon. Er stelt zich echter wél een probleem wanneer je een kantoorwerker bent die op het werk een Belgisch klavier en thuis een Frans klavier gebruikt. Dan moet je dus telkens weer omschakelen, en dat maakt de zaak natuurlijk bijzonder vervelend. De kans wordt dan erg groot dat je bijvoorbeeld fouten gaat maken tegen het uitroepteken en het koppelteken. Je zou je natuurlijk ook van de opdruk op de toetsen niets kunnen aantrekken en je laptop gewoon op de Belgische lay-out ingesteld laten, terwijl je er toch een Frans toetsenbord aan hangt, maar zal onvermijdelijk verwarring scheppen. Nogmaals: jammer, maar geen Razer dus. Gamers zullen hier wellicht geen probleem van maken, maar professionele typisten des te meer!
Een andere fabrikant die heel wat voortreffelijke (gaming)toetsenborden produceert en in de meeste vergelijkende tests van gerenommeerde computertijdschriften bijzonder goed scoort, is Corsair. Ik had dus al gauw mijn zinnen gezet op een Corsair-toetsenbord. In de reviews kwam de Corsair K70 RGB MK.2 heel goed uit de bus, maar het neusje van de zalm bleek een nog recenter model, de Corsair K95 RGB Platinum. Het model in de winkel was uitgerust met Cherry MX Speed-switches, ideaal voor gamers, maar ik wou toch liever een MX Brown-toetsenbord. Geen nood: die kon ik moeiteloos online bestellen, uiteraard nadat ik me ervan vergewist had dat het toetsenbord in een Belgische lay-out geleverd kon worden.
Ik heb mijn nieuwe toetsenbord nu enkele dagen in huis, en ik ben er erg mee in mijn nopjes. Hij typt erg lekker, went wat mij betreft erg snel, en ziet er ook nog eens fantastisch uit. Het toetsenbord heeft een donkergrijs aluminium frame, 104 zwarte toetsen met RGB-leds, 6 extra programmeerbare grijze functietoetsen en enkele mediatoetsen waaronder een volumewieltje, en een afneembare polssteun – waarvan ik nog niet zeker weet of ik liever met of zonder typ. Voor gamers zijn er enkele losse keycaps in een andere kleur meegeleverd die je over de WASD-toetsen (op azerty: ZQSD of ESDF) kunt plaatsen – die toetsen worden in heel wat games als alternatieve cursorbesturingstoetsen (pijltjestoetsen) voor de linkerhand gebruikt. De gekleurde leds kunnen softwarematig aangestuurd worden om allerlei statische of geanimeerde kleurenpatronen te maken. Die profielen kunnen in het geheugen van het toetsenbord zelf opgeslagen worden, zodat ze beschikbaar blijven wanneer je het toetsenbord op een andere computer aansluit. Ook belangrijk, zowel voor sneltypers als voor gamers, zijn de grote antislipoppervlakken aan de onderkant van het toetsenbord, die ervoor zorgen dat het toetsenbord ook op een gladde tafel niet gaat ‘weglopen’ wanneer je er stevig op tekeergaat.
Als professionele typist heb je die gekleurde leds natuurlijk niet echt nodig, maar omdat je tegenwoordig bijna niet anders kunt dan je toevlucht te nemen tot een gamingtoetsenbord wanneer je een degelijk mechanisch klavier wilt, moet je die lichtjes er maar bij nemen. Gelukkig kun je ze ook eenvoudig uitschakelen, zodat je je er niet door laat afleiden tijdens het typen. Maar het is natuurlijk wel cool om ze eventjes aan te zetten bij een demonstratie...
Als je wilt dat je toetsenbord er nog vele jaren goed blijft uitzien, dan moet je ook eens kijken welke techniek er gebruikt is voor de opschriften. Bij goedkopere toetsenborden zijn de letters en symbolen bovenop de toets gedrukt of geplakt. Na verloop van tijd treden daarbij duidelijke sporen van slijtage op: bij de meest gebruikte toetsen is de kans groot dat het opschrift al vrij snel vervaagt of zelfs helemaal verdwijnt. Natuurlijk geen probleem als je blind kunt typen, maar het ziet er dan toch niet meer zo netjes uit. Bij duurdere modellen is gewerkt met twee verschillende kleuren kunststof, waarbij de symbolen onuitwisbaar in de toetsen blijven staan. Zelfs wanneer het bovenlaagje na intensief gebruik wat begint af te slijten, blijven de symbolen op die manier even duidelijk zichtbaar.
Dit artikel is ondertussen al behoorlijk lang, maar over toetsenborden zijn we nog lang niet uitgepraat. Zo heb ik het bijvoorbeeld nog niet gehad over ergonomische toetsenborden. Dan hebben we het over de vorm van het toetsenbord als geheel. Een klassiek toetsenbord is rechthoekig en vlak; ergonomische toetsenborden bestaan in allerlei vormen, waarbij vaak enige discussie mogelijk is hoe ergonomisch (of juist niet) ze nu eigenlijk zijn. Heel wat toetsenborden die het label ergonomisch dragen, bestaan uit twee helften (een voor de linkerhand en een voor de rechterhand), die ten opzichte van elkaar wat gedraaid zijn: de zogenaamde split keyboards. Doorgaans zijn die toetsenborden niet vlak maar zijn ze wat gebogen.
Hoewel er vele verschillende vormen bestaan, claimen de makers allemaal dat hún toetsenbord veel beter aangepast is aan de natuurlijke stand van de handen, waardoor het prettiger typen is en er minder vermoeidheid in armen, polsen en vingers zal optreden. Op die manier wordt de kans op carpal tunnel syndrome en andere vormen van RSI (repetitive strain injury) flink verkleind. Maar geloof me: of je daar last van krijgt of niet, hangt lang niet alleen van het toetsenbord af. Ook een goede zithouding en de juiste hoogte van tafel, stoel en toetsenbord zijn van uitermate groot belang. Als je zorgt voor een goede houding, zul je ook met een klassiek (niet-ergomisch) toetsenbord niet snel geplaagd worden door RSI.
Vijfentwintig jaar geleden heb ik een Microsoft Natural Keyboard aangeschaft, het eerste ergonomische toetsenbord dat Microsoft op de markt bracht. Ik heb het jarenlang met veel enthousiasme gebruikt, maar uiteindelijk ben ik toch maar weer op een klassiek toetsenbord overgeschakeld.
Op de website van Das Keyboard vind je een uitgebreide uitleg over mechanische toetsenborden.
Wil je exact weten hoe al die verschillende MX-switches werken en wat hun precieze eigenschappen zijn, neem dan zeker eens een kijkje op de Cherry MX-website, daar staat alles heel gedetailleerd uitgelegd.
www.cherrymx.de
www.corsair.com
www.daskeyboard.com
www.razer.com
