Van Eyck in Brugge

Nu het nieuws al maanden wordt gedomineerd door de coronacrisis, zou je bijna vergeten dat 2020 uitgeroepen werd tot het Van Eyckjaar. Begin dit jaar was er in het Museum voor Schone Kunsten (MSK) in Gent een grote tentoonstelling onder de naam Van Eyck. Een optische revolutie. Ik wou daar heel graag naartoe, maar toen kwam de coronalockdown roet in het eten gooien, waardoor ook deze tentoonstelling vroegtijdig afgebroken werd. Verlengen was jammer genoeg niet mogelijk, aangezien heel wat voor de expositie geleende kunstwerken terug naar hun eigenaars moesten.

Centraal in de tentoonstelling stond de restauratie van het bekendste werk van de gebroeders Jan en Hubert van Eyck: het Lam Gods. De gerestaureerde panelen van dit veelluik zijn ondertussen terug te bekijken in de Gentse Sint-Baafskathedraal.

Maar gelukkig is er nog het internet! Toerisme Vlaanderen (ook gekend als VisitFlanders), zeg maar het Vlaamse bureau van toerisme, postte op zijn YouTube-kanaal een reeks video’s onder de titel Stay At Home Museum. In de eerste aflevering gidst co-curator Till-Holger Borchert ons langs de meesterwerken van de Van Eyck-expo. Zo kunnen we tóch nog zien wat we in Gent gemist hebben.

Inmiddels is ook Brugge op de kar van het Van Eyckjaar gesprongen, zij het dan met een iets bescheidener tentoonstelling. In het Groeningemuseum kun je nog tot 6 september naar de expo Van Eyck in Bruges. Afgelopen zondag zijn we er een kijkje gaan nemen.

Allereerst een waarschuwing: als je speciaal hiervoor naar Brugge komt, kun je wat ontgoocheld zijn. Er zijn slechts twee schilderijen van Jan van Eyck te zien: Madonna met kanunnik Joris van der Paele en Portret van Margareta van Eyck. Daarnaast is er nog een derde schilderij, Maria met kind in een interieur, niet van de hand van Van Eyck zelf, maar van een van zijn navolgers, duidelijk in de stijl van de meester.

Madonna met kanunnik Joris van der Paele, het pronkstuk van de tentoonstelling in Brugge, is na het Lam Gods het tweede grootste schilderij van Van Eyck. Ik ken het werk overigens al vanaf mijn prilste jeugd. Ik herinner me het schilderij nog heel goed uit mijn Artis-boek over de Vlaamse Primitieven. (Je weet wel: Artis-punten verzamelen en inruilen tegen foto’s, boek kopen, zelf de foto’s erin plakken.)

Verder kun je op deze kleine expo ook nog archiefdocumenten en recente onderzoeksresultaten zien, die een nieuw licht laten schijnen op het werk en leven van de schilder. Bijzonder interessant is het te zien hoe via infraroodreflectografie (IRR) de ondertekeningen zichtbaar gemaakt kunnen worden. IRR registreert het koolstofhoudend materiaal in een schilderij. Vaak is dat de ondertekening, soms ook de verf. Soms zijn er opmerkelijke verschillen te zien tussen de ondertekening en het afgewerkte schilderij.

Met hetzelfde toegangskaartje – gratis voor inwoners van Brugge – kun je daarna overigens ook de permanente collectie van het museum bezoeken, met onder andere werken van andere Vlaamse primitieven (Hans Memling en Gerard David), het maniërisme (Pieter Pourbus), neoclassicistische werken (Joseph Odevaere en Joseph Ducq), Vlaams expressionisme en 20e-eeuwse moderne kunst (René Magritte, Roger Raveel, Raoul De Keyser).

Wij vonden een bezoekje toch wel de moeite waard, en we hebben er beslist een en ander van opgestoken.

www.mskgent.be/nl/tentoonstellingen/van-eyck
www.museabrugge.be
www.museabrugge.be/kalender/tentoonstellingen/jan-van-eyck-in-bruges-1
www.visitflanders.com
www.youtube.com/watch?v=1IZxr6eGJqk&vl=nl

Cats

Toen ik een tijd geleden op het internet las dat Cats verfilmd zou worden, was ik ontzettend in mijn nopjes. Cats is al jarenlang onze favoriete musical. Eind de jaren tachtig zagen Miche en ik deze musical van Andrew Lloyd Webber in een Duitse versie in Wenen, in 2010 woonden we een bijzonder knap gemaakte amateurvoorstelling bij in Izegem, en we waren uiteraard ook van de partij toen de musical in 2013 opgevoerd werd in Oostende en in 2017 in Antwerpen, zoals je eerder op deze blog kon lezen.

We waren dus erg benieuwd naar de film en we waren heel enthousiast toen de trailer op het internet verscheen. Na lang wachten hebben we de film nu eindelijk kunnen zien, nu hij beschikbaar is via video on demand. In België werd Cats blijkbaar maar in een bijzonder klein aantal zalen vertoond, ik heb ’m in ieder geval niet teruggevonden in de programmatie van de Brugse bioscopen.

Maar nog vóór ik de kans kreeg om deze nieuwe Cats-verfilming te bekijken, las ik op het internet erg veel negatieve commentaren. Op IMDb haalt de film een bedroevend lage score van 2.7 en op Rotten Tomatoes was het al niet veel beter. Blijkbaar was er bij het uitbrengen van de film een probleem met enkele onvoltooide visuele effecten, maar dat was niet het enige punt van kritiek. De recenties waren overwegend negatief, en de film werd een financiële flop, ondanks het feit dat er heel wat gekende namen op de affiche stonden, zoals James Corden, Judy Dench, Ian McKellen, Taylor Swift, Jennifer Hudson en Idris Elba. Dench en McKellen mogen dan wel respectabele acteurs zijn, grote zangtalenten zijn ze beslist niet.

Toch vonden we deze adaptatie van Cats best genietbaar, maar ik besef dat dat waarschijnlijk komt doordat we grote musicalfans zijn en we de songs door en door kennen. Iemand die totaal geen band heeft met deze musical – ooit de langstlopende musical op Broadway en in Londen, dat betekent toch wat – ervaart de film wellicht heel anders dan wij...

Nog een weetje: dit is de tweede keer dat Judi Dench een personage vertolkt dat doorgaans door een mannelijk acteur gespeeld wordt. In Cats vertolkt ze de wijze oude Deuteronomy; in de James Bond-franchise nam Dench eerder al de rol van M over van Robert Brown.

John Williams in Vienna

Door de coronamaatregelen kunnen we al een hele tijd niet meer naar theater, musical, opera of concert. Maar gelukkig is er het internet. Via de website van Deutsche Grammophon worden regelmatig klassieke concerten aangeboden voor de liefhebbers van het betere muziekgenre.

Een concert dat ik beslist niet mocht overslaan, was John Williams in Vienna, een opname van een concert dat eerder dit jaar plaatsvond in de bekende Wiener Musikvereinsaal, vanwaar ook ieder jaar op 1 januari het Nieuwjaarsconcert onze huiskamers binnenkomt. Dit dirigeerdebuut van John Williams bij de Wiener Philharmoniker was meteen ook de allereerste keer dat de legendarische maestro in continentaal Europa dirigeerde.

John Williams is zonder enige twijfel de allergrootste en meest getalenteerde filmcomponist ooit, al doet hij daar zelf erg bescheiden over. Maar het publiek in de zaal deelt alvast mijn mening, want toen Williams het podium op kwam, werd hij verwelkomd met een staande ovatie, nog vóór er ook maar één muzieknoot in de zaal had weerklonken. Williams zei dat hij het een bijzonder grote eer vond om met de getalenteerde muzikanten van de Wiener Philharmoniker te mogen optreden.

Het concert was een aaneenschakeling van bekende filmmelodieën. Williams’ oeuvre is bijzonder gevarieerd. Op het programma stonden fragmenten uit Hook, Close Encounters of the Third Kind, Harry Potter and the Philosopher’s Stone, Sabrina, Far and Away, The Witches of Eastwick, E.T. the Extra-Terrestrial, Jurassic Park, War Horse, Jaws, Raiders of the Lost Ark, Cinderella Liberty, The Adventures of Tintin: The Secret of the Unicorn, Star Wars en Schindler’s List.

Ik ken al die melodieën natuurlijk al, want de meeste van die films heb ik gezien, en mijn filmmuziekcollectie bevat heel wat John Williams-soundtracks. Toch is het weer een heel nieuwe ervaring om Williams nu eens zelf met het dirigeerstokje te zien, niet in een opnamestudio in een behind-the-scenes-video, maar tijdens een live uitvoering met een wereldberoemd orkest, in een wereldberoemde concertzaal in de wereldhoofdstad van de klassieke muziek. Bovendien had dit concert nog een extra troef: de Duitse vioolvirtuose Anne-Sophie Mutter, die het beste van haar kunnen gaf. Haar vertolking van Hedwig’s Theme uit Harry Potter and the Philosopher’s Stone in het eerste deel en Remembrances uit Schindler’s List in het tweede deel van het concert waren werkelijk fenomenaal.

Het mag dan ook niet verbazen dat er tijdens het concert nog meerdere staande ovaties volgden, volkomen terecht. John Williams is een waar muzikaal genie, en zijn composities zijn stuk voor stuk meesterwerken. Dat in combinatie met een toporkest bestaande uit zeer getalenteerde muzikanten en een al even getalenteerde violiste, maakt dit concert voor mij tot het muzikale hoogtepunt van het jaar.

Volgende maand brengt Deutsche Grammophon John Williams in Vienna uit op verschillende fysieke en digitale formaten: cd, blu-ray, vinyl, etc. Dit verdient beslist een plaatsje in de verzameling van iedere filmmuziekliefhebber.

www.anne-sophie-mutter.de
www.dg-premium.com
www.dg-premium.com/dg_stage_video/john-williams-in-vienna