Over enkele dagen, op 14 juli, is het zover: dan wordt de (ex-)planeet Pluto voor het eerst in de geschiedenis bezocht door een ruimtesonde. Pluto is de enige van de planeten waarvoor dat nog niet eerder gebeurd is.
Ik moet overigens wat voorzichtig zijn met het gebruik van het woord ‘planeet’, want sedert de Internationale Astronomische Unie het begrip ‘planeet’ gedefinieerd heeft in 2006 is Pluto geen planeet meer maar een dwergplaneet. Even terzijde: hoewel een dwergster wel degelijk een ster is, is een dwergplaneet in principe geen planeet. Maar hoe dat verhaal precies in elkaar zit, doe ik een andere keer uit de doeken.
In de jaren zeventig van de vorige eeuw waren het de Voyagers die voor het eerst nieuwe planeten bezochten. De planeten zaten toen toevallig in een bijzonder gunstige positie voor een Grand Tour of the Solar System, waarbij Voyager 1 en Voyager 2 alle buitenplaneten in één keer zouden kunnen bezoeken.
Ook Pluto maakte oorspronkelijk deel uit van dat plan, maar om budgettaire redenen – de eeuwige spelbreker bij NASA – werd dat toen afgeblazen. Daardoor vlogen de Voyagers alleen langs Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Nu, bijna veertig jaar later, is Pluto eindelijk aan de beurt.
Ondertussen is zowat iedereen die het ruimtenieuws een beetje volgt, vertrouwd met de succesvolle missies naar Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus. Bij al die planeten hebben we ondertussen ruimtetuigen die er in een baan omheen draaien of hebben gedraaid, en die tal van prachtige foto’s en een hoop wetenschappelijke gegevens naar de Aarde hebben gestuurd.
We zijn gewend geraakt aan de betoverend prachtige en gedetailleerde beelden die we inmiddels te zien hebben gekregen van bijvoorbeeld de Jupitermanen of van de ringen van Saturnus. Op dit eigenste ogenblik draait de bijzonder succesvolle Cassini-ruimtesonde al meer dan elf jaar baantjes in het Saturnus-stelsel en krijgen we nog altijd interessante nieuwe gegevens binnen.
Wanneer New Horizons – zo heet het ruimtetuig dat op weg is naar Pluto – bij de dwergplaneet aankomt, zal het echter niet in een baan eromheen komen. Dat is gewoon technisch onmogelijk. Om New Horizons in zowat negen jaar tijd naar de uithoek van ons planetenstelsel te brengen, heeft het tuig een enorme snelheid meegekregen. Dat was nodig, want Pluto beweegt zich in een langgerekte ellips en verwijdert zich steeds verder van ons. Het toestel kan niet afgeremd worden en zal Pluto aan een snelheid van meer dan 13 kilometer per seconde voorbijschieten.
Ja, je leest het goed: New Horizons is meer dan negen jaar onderweg geweest om, wanneer het uiteindelijk bij Pluto aankomt, er aan een rotgang voorbij te vliegen. Voor je het goed en wel beseft, is het dus alweer gedaan. Het tuig komt niet in een baan om Pluto, kan niet uitgebreid de tijd nemen om de dwergplaneet en zijn manen tot in de kleinste details te bestuderen en zal niet jarenlang nieuwe foto’s blijven doorsturen. Het is een beetje zoals met de nieuwe Baron 1898-attractie in De Efteling: je staat drie uur in de blakende zon aan te schuiven en als je er dan eindelijk op kunt, is het na amper twee minuten en tien seconden alweer afgelopen...
Maar dat betekent niet dat we niet een hoop nuttige resultaten en nieuwe inzichten mogen verwachten. Momenteel nadert New Horizons Pluto steeds dichter en stuurt het elke dag scherpere en meer gedetailleerde foto’s door. Die zijn allemaal nog wat wazig, maar we hebben er al heel wat nieuwe dingen uit geleerd, en wanneer de sonde straks voorbij Pluto scheert, verwachten we een toevloed aan nieuwe data.
Die data – foto’s en resultaten van wetenschappelijke metingen – zullen overigens met mondjesmaat op Aarde aankomen en de datastroom zal nog tot lang na de dichtste nadering blijven aanhouden. Door de grote afstand – Pluto bevindt zich momenteel op zowat 4,7 miljard kilometer van de Aarde – en het beperkte vermogen van New Horizons’ radiozender is de bandbreedte eerder klein en kunnen niet alle gegevens in real time doorgestuurd worden. De sonde slaat de foto’s en andere resultaten op in zijn geheugen en zal ze vervolgens beetje per beetje doorseinen. Op die manier zal het nog tot negen maanden na de ontmoeting duren vooraleer we alle gegevens hebben binnengekregen. Het is dus niet zo dat je op 14 juli in het avondjournaal al een compleet overzicht krijgt. Het geduld van de wetenschappers en andere geïnteresseerden wordt dus behoorlijk op de proef gesteld, maar op die manier krijgen we negen maanden aan een stuk wel voortdurend nieuwe gegevens binnen, dus het is toch wel een ander soort ervaring dan de climax van 2 minuten in De Efteling.
Maar wanneer New Horizons Pluto achter zich heeft gelaten, is de missie nog niet afgelopen. Voorbij de planeten bevindt zich immers de Kuipergordel, een verzameling van ijsdwergen waar Pluto eigenlijk deel van uitmaakt. Het is de bedoeling om de sonde langs nóg zo’n Kuipergordelobject te laten vliegen, om ook daar metingen te verrichten en foto’s te maken.
Over Pluto en New Horizons valt nog veel meer te schrijven, en dat zal ik later ongetwijfeld nog doen. De komende dagen houd ik alvast vol spanning de New Horizons-website in het oog.
Kijktip: 14 juli om 22.00 uur op National Geographic Channel: Mission Pluto!
Edit 2014-07-14: net verlopen op de NASA media briefing dat het versturen van alle data van de flyby nog zowat 16 maanden in beslag zal nemen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten