Afgelopen weekend ben ik voor de tweede keer naar de ESA Open Day getrokken in Noordwijk. Daar bevindt zich het European Space Research and Technology Centre, kortweg ESTEC. Eén keer per jaar worden de gebouwen en terreinen van ESTEC opengesteld voor het publiek. Daarnaast is er ook een bezoekerscentrum, Space Expo, dat het hele jaar door geopend is. Net zoals vorig jaar was alles weer heel netjes geregeld, met meerdere gratis parkeerplaatsen in de omgeving, vanwaar pendelbussen de bezoekers naar ESTEC brachten.
Ik was wat eerder dan vorig jaar en kon daardoor nog de korte openingsceremonie meemaken. Op de ESA Open Dag 2019 was er speciale aandacht voor de 50e verjaardag van Apollo 11, de maanmissie die in juli 1969 voor het eerst in de geschiedenis mensen naar het oppervlak van de Maan bracht (en veilig weer terug). Voor de gelegenheid had de ESA twee NASA-astronauten uitgenodigd die hun sporen hebben verdiend in het Apollo-programma: Walter Cunningham (Apollo 7) en Rusty Schweickart (Apollo 9).
Naast Cunningham en Schweickart waren er ook nog twee ESA-astronauten te gast: de Duitser Alexander Gerst (ISS-expedities 40/41 en 56/57) en de Nederlander André Kuipers (Sojoez TMA-4 en ISS Expeditie 30/31), vaste klant op de ESA Open Day.
Dat betekent dat ik weer drie nieuwe namen mag toevoegen aan het lijstje van astronauten die ik in levende lijve ontmoet heb – de teller staat nu op 16, waarvan 9 NASA- en 7 ESA-astronauten.
Op de Open Dag is van alles te zien, te doen en te beleven. De dag is sowieso te kort, dus je moet keuzes maken. Vorig jaar had ik van Detlef en Annette, twee mede-ruimtefanaten die ik ken van FedCon, een uitgebreide rondleiding gekregen, met interessante bezoeken aan het Test Centre en de permanente tentoonstelling in het Erasmusgebouw. We brachten toen ook veel tijd door bij de Open Stage, een groot podium dat buiten op de parking staat opgesteld. Maar dit jaar hebben we ons, wegens de aanhoudende regen, moeten beperken tot binnenactiviteiten.
We wilden de presentaties van de Apollo-astronauten zeker niet missen, en ook niet die van Alexander Gerst.
Alexander Gerst maakte een eerste ruimtevlucht met een Soyuz TMA naar het ISS in 2014, waar hij zes maanden lang deel uitmaakte van Expeditie 40/41. Hij mocht er een EVA uitvoeren (extra-vehicular activity, een ruimtewandeling). Hij keerde terug naar het ISS op zijn tweede vlucht in 2018 (Expeditie 56/57). Hij werd er de tweede ESA-astronaut die commandant werd van het ISS (na Frank De Winne in 2009). Daarmee was hij meteen ook de jongste ISS-commandant ooit. Op de ESA Open Day brengt Alexander Gerst een bijzonder boeiende en leerrijke presentatie.
De volgende spreker is geen astronaut, maar wel een oude bekende: Mark McCaughrean, senior ESA science advisor, die de voorbije jaren telkens een bijzonder gewaardeerd spreker was op FedCon, en die we ook op de ESA Open Day 2018 aan het werk hebben gezien. Ook deze keer geeft hij een erg interessante presentatie met als titel ‘Who owns space?’.
En dan is het tijd voor de twee gewezen Apollo-astronauten, die elk om beurt aan het woord komen, eerst Rusty Schweickart, daarna Walt Cunningham. Beide mannen hebben ondertussen al een respectabele leeftijd bereikt (Schweickart wordt later deze maand 84, Cunningham is al 87). Ze maakten deel uit van Apollo-missies 7 en 9, die bij het grote publiek maar weinig in de herinnering voortleven.
Apollo 7 was de eerste bemande Apollo-missie. Samen met zijn collega’s Wally Schirra en Donn Eisele maakte Cunningham in oktober 1968 een vlucht van bijna 11 dagen in een baan om de Aarde, met als voornaamste doel de CSM (Command and Service Module) uitgebreid te testen als voorbereiding op een eerste vlucht naar de Maan. Het was de eerste Amerikaanse bemanning die de ruimte in ging na het ongeluk met Apollo 1 in 1967, waarbij drie astronauten om het leven kwamen bij een test op de grond. Het was ook de eerste vlucht waarbij drie astronauten samen de ruimte in gingen.
Nadat Apollo 8 in december 1968 voor het eerst mensen in een baan om de Maan bracht (maar nog zonder maanlander), was Apollo 9 weer een testvlucht in een baan om de Aarde. Deze keer kon voor het eerst de volledige configuratie uitgetest worden, mét maanlander. Dit was de vlucht van Rusty Schweickart, samen met James McDivitt en David Scott. De vlucht duurde iets meer dan 10 dagen. Tijdens deze vlucht werd ook het ruimtepak getest dat de astronauten op de Maan zouden dragen. Rusty Schweickart moest daarvoor een EVA uitvoeren. Terwijl zijn collega’s een probleem met een camera oplosten, kreeg Schweickart tijdens zijn ruimtewandeling wat extra tijd, die hij maar al te graag benutte om het wijdse uitzicht op de Aarde en op de ruimte ten volle in zich op te nemen.
Het spreekt vanzelf dat het verhaal van deze astronauten erg tot de verbeelding spreekt. Ik ben dan ook heel blij dat de ESA hen naar Nederland heeft gehaald en dat ik op deze open dag naar hun ervaringen heb kunnen luisteren.
Voor de ESA Open Dag 2019 zijn ondanks de regen maar liefst 9159 bezoekers naar Noordwijk afgezakt. Ze kwamen van overal, dus zeker niet alleen maar uit Nederland en de buurlanden. Jammer genoeg viel deze open dag, net als vorig jaar, weer samen met het jaarlijkse weekend van de Belgische Vereniging voor Sterrenkunde (VVS). Maar ik heb mijn weekend netjes opgedeeld: zaterdag VVS in Blankenberge, zondag ESA in Noordwijk.
