Toen ik mijn vrouw vertelde dat ik naar een Mercator-tentoonstelling zou gaan, dacht ze eerst dat het over een schip in Oostende ging, en mijn moeder verkeerde in de mening dat het iets met verzekeringen te maken had, maar neen, ik had het over de wereldvermaarde cartograaf Gerard Mercator uit Rupelmonde, die exact 500 jaar geleden het levenslicht zag. Ter gelegenheid van deze verjaardag werd 2012 uitgeroepen tot Mercatorjaar en worden er een heleboel Mercator-gerelateerde activiteiten georganiseerd.
Aan Mercator hebben we de overbekende mercatorprojectie te danken, een manier van kaarten tekenen waarbij zowel de lengte- als de breedtecirkels als evenwijdige rechten voorgesteld worden. Typisch voor de mercatorprojectie is de toenemende oppervlaktevertekening naar de polen toe, waardoor bijvoorbeeld Groenland veel groter lijkt dan het Arabisch schiereiland, terwijl dat in werkelijkheid niet zo is. Mercators kaarten waren echter van groot belang voor de scheepvaart (en zijn dat nog steeds). De kortste weg tussen twee plaatsen – op de wereldbol een deel van een grootcirkel – wordt op een dergelijke kaart immers voorgesteld door een rechte lijn, en dat was op eerdere kaarten niet zo. De oppervlakten en afstanden mogen dan wel vertekend zijn, maar de hoeken zijn dat niet. Daardoor is het voor een schip eenvoudig een koers uit te zetten met behulp van een mercatorkaart.
Vorig weekend brachten we met een delegatie van Volkssterrenwacht Beisbroek een geleid bezoek aan de tentoonstelling Mercator Digitaal. Deze multimediale tentoonstelling, in het Mercatormuseum in Sint-Niklaas, kadert uiteraard in het Mercatorjaar. De pronkstukken van het museum zijn twee globes van Mercator: een aardglobe en een hemelglobe. Vóór we de globes met eigen ogen kunnen aanschouwen, krijgen we eerst een digitale versie van de aardglobe te zien, in de vorm van een computeranimatie. Op een groot scherm wordt ingezoomd op verschillende plaatsen op de globe, en daar krijgen we telkens een gedegen uitleg bij.
De aardglobe die Mercator in 1541 maakte, is natuurlijk niet zo waarheidsgetrouw als een hedendaagse wereldbol. Europa, Afrika en Midden-Amerika bevatten wel veel waarheidsgetrouwe details, maar Azië en de westkust van Amerika zijn al heel wat minder nauwkeurig, en op de plaats van Australië en Antarctica vinden we een totaal verzonnen, vormeloos continent. Een eind verderop staat Mercators hemelbol, waarop de sterrenbeelden staan aangegeven.
Via zeven kiosken wordt een digitale presentatie gebracht van verschillende aspecten van Mercators werk. Interessant zijn de interactieve aanraakschermen, waarop je kaarten uit verschillende perioden van de geschiedenis met elkaar kunt vergelijken. Een aantal oude atlassen worden in vitrines tentoongesteld. Daar mag je natuurlijk niet aankomen, maar een aantal boeken zijn gedigitaliseerd en via grote aanraakschermen te doorbladeren, waarbij je naar believen kunt inzoomen op details. Er is ook aandacht voor Mercators tijdgenoten, die op verschillende videoschermen door acteurs tot leven worden gebracht.
Mercator Digitaal is nog te bezichtigen tot en met 26 augustus 2012, en een bezoekje is beslist de moeite waard.
Mercator Digitaal is na de reorganisatie van het museum opgenomen in de permanente display. Dus wie interesse heeft kan in Sint-Niklaas nog altijd de Mercatorkaarten digitaal exploreren.
BeantwoordenVerwijderen