Bye bye X, hello Bluesky!

Mocht je het nog niet gehoord of gemerkt hebben: X, formerly known as Twitter, is in een sneltempo aan het leeglopen. Gebruikers stappen massaal over naar Bluesky. En daar hebben ze goede redenen voor. Het gaat al een tijdje bergaf met het voormalige Twitter. Het is beginnen misgaan de dag dat Elon Musk, momenteel de rijkste man ter wereld, Twitter overnam en even later omdoopte tot X.

Het Twitter-logo, het vriendelijke blauwe vogeltje, werd vervangen door een onaantrekkelijke, dreigende X op een zwarte achtergrond. Musk ontsloeg zowat 80% van het personeel. Hij kneep een oogje dicht voor allerlei desinformatie die in toenemende mate via het platform werd verspreid, heractiveerde het Twitter-account van Donald Trump (die wegens wangedrag permanent van Twitter was verbannen), en misbruikte de blauwe vinkjes, die tot dan toe bij geverifieerde accounts van bekende Twitteraars stonden, om zonder enige vorm van controle extra geld in het laadje te krijgen.

Het duurde dan ook niet lang alvorens de eerste adverteerders en gebruikers het platform de rug toe keerden en op zoek gingen naar aantrekkelijkere alternatieven. Die vonden ze aanvankelijk bij Mastodon of Threads, maar nu begint het er sterk op te lijken dat Bluesky die rol gaat overnemen.

Bluesky lijkt wat op de vroegere, vriendelijke versie van Twitter, en heeft wellicht niet toevallig ook een schattig blauw diertje als logo: Twitter had het tjilpende vogeltje, Bluesky heeft een vlinder. Het aantal gebruikers neemt de laatste weken met reuzensprongen toe. Eind november 2024 waren er al meer dan 20 miljoen gebruikers, en er komen er dagelijks zowat een miljoen bij. De meesten van hen zijn ex-Twitter-gebruikers.

Begin februari had Bluesky zo’n 3,1 miljoen gebruikers, die tot dat moment nog een uitnodiging nodig hadden om een account te kunnen aanmaken. Vanaf dan ging het microbloggingplatform open voor iedereen, en het aantal gebruikers begon aanzienlijk te stijgen. Eind oktober waren er al ruim 13 miljoen gebruikers, en begin november was de groei niet meer te stuiten. Meer en meer ex-Twitteraars houden het voor bekeken op X. De verkiezingsuitslag in de Verenigde Staten heeft de al aan de gang zijnde X-uittocht nog versneld. Bluesky had ondertussen voldoende naamsbekendheid om al die ontevreden Twitter-klanten met open armen te kunnen verwelkomen.

Sorry, beetje laat, maar hier is mijn korte impressie van FACTS 2024, Fall Edition: gebotopia.blogspot.com/2024/11/fact...

[image or embed]

— Gebo (@gebotopia.bsky.social) Nov 28, 2024 at 21:49

Zelf ben ik ook overgestapt. Voorlopig houd ik mijn X-account nog even, maar ik plaats geen nieuwe Tweets meer en ik plaats geen likes of commentaren meer bij posts van anderen. Ik gebruik X enkel nog sporadisch en passief, om posts van andere Twitter-gebruikers te lezen.

Voor mijn nieuwe microbloggingposts moet je vanaf nu op Bluesky zijn. Op Twitter (X) was mijn handle @gebo007, maar op Bluesky heb ik @gebotopia als handle gekozen. De URL naar mijn Bluesky-profiel vind je onderaan dit artikel. Wanneer meer en meer individuele gebruikers en organisaties mijn voorbeeld volgen en overstappen naar Bluesky – die kans is erg groot –, zal ik op een gegeven moment wellicht mijn X-account verwijderen.

Tot voor kort vond je in de rechtermarge van deze blog een ‘gadget’ die mijn recentste X-posts liet zien. Die heb ik ondertussen weggehaald en vervangen door een gelijkaardige gadget met mijn Bluesky-feed. (N.B.: enkel zichtbaar op de desktopversie van de blog.)

Bye-bye X, hello Bluesky!

bsky.app/profile/gebotopia.bsky.social

MathFest 2024

Op 22 september vond de tweede Vlaamse editie van MathFest plaats, net als vorig jaar in de gebouwen en tuinen van Volkssterrenwacht Beisbroek (Cozmix) in Brugge, die op hetzelfde ogenblik opendeurdag hield.

Vorig jaar stond MathFest in het teken van het wereldrecord aperiodieke betegeling; dit jaar was het hoofdthema minstens even boeiend: fractalen, naar aanleiding van de honderdste geboortedag van Benoît Mandelbrot (1924-2010), de Franse wiskundige die zijn naam leende aan bekendste aller fractalen: de Mandelbrot-set.

Sinds ik meer dan dertig jaar geleden voor het eerst de Mandelbrot-set op het scherm van mijn Amiga 500 zag verschijnen (na meerdere uren renderen), hebben fractalen mij niet meer losgelaten. Het zijn bijzonder boeiende wiskundige objecten, vooral omdat ze ook gewoon in de natuur om ons heen blijken op te duiken, op allerlei onverwachte plekken. Het is aanvankelijk moeilijk te geloven hoe een vrij simpele formule aanleiding kan geven tot enorm complexe en tot de verbeelding sprekende figuren en vormen.

De organisatoren hadden weer voor een interessant en gevarieerd programma gezorgd met een fractalententoonstelling, een fulldome-voorstelling, tal van presentaties, demonstraties en vooral veel dingen die je als bezoeker zelf kon doen en uitproberen. Ik heb jammer genoeg een aantal interessante presentaties gemist, maar geen nood: de video’s verschijnen binnenkort nog op YouTube en op de website van Platform Wiskunde Vlaanderen, zo werd ons beloofd.

Een presentatie die ik wel heb gevolgd, is die van dr. Valery Vermeulen, die demonstreert hoe je data kunt omzetten in muziek. Hij heeft een zelfgebouwd orgel opgesteld, dat hij met zijn computer kan aansturen om allerlei verrassende klanken voort te brengen.

Net als vorig jaar hadden de organisatoren en de bezoekers van MathFest mazzel met het weer, alleen kwam er soms wat lichte bewolking voor de zon schuiven toen we door de grote en de kleine telescopen naar zonnevlekken wilden speuren.

Het was een bijzonder geslaagde en leerrijke namiddag, die we tevreden afsloten met een drankje op het terras van het nabijgelegen Koetsenhuis.

platformwiskunde.be
www.valeryvermeulen.net

FACTS 2024, Fall Edition

Het was dit jaar ontzettend druk eind oktober, begin november: het Razor Reel Flanders Film Fest in Brugge, Boektopia in Kortrijk, FACTS in Gent. Ik kon dat onmogelijk allemaal combineren, zeker als je weet dat ik niet in het onderwijs werk en dus geen week herfstvakantie heb, en dat er ook nog heel wat andere punten op mijn persoonlijke agenda stonden waar ik niet onderuit kon. Ik moest dus keuzes maken.

Razor Reel heb ik dit jaar volledig aan mij voorbij laten gaan. Na een studie van het programma had ik een vrij beperkt lijstje gemaakt van filmvoorstellingen die ik wou bijwonen, maar bij allemaal was er een agendaconflict. En het enige moment dat ik eventueel nog naar Boektopia zou kunnen gaan, viel samen met FACTS, waarvoor ik al een ticket had. Ik koos dus voor FACTS, want enkele van mijn favoriete acteurs zouden daar een Q&A geven, en op FACTS staan tenslotte ook heel wat handelaars die boeken verkopen.

De twee acteurs naar wie ik het meest uitkeek, waren John Noble en Felicia Day. Het grote publiek kent John Noble van de Lord of the Rings-trilogie, waar hij de rol van Denethor vertolkt (in The Return of the King en in de extended edition van The Two Towers). Daarnaast kende ik de Australische acteur uiteraard ook vooral als Walter Bishop in de tv-serie Fringe (2008-2013). Hij speelde in nog tal van andere films en series, waaronder Sleepy Hollow, Elementary en als stemacteur in Star Trek: Prodigy.

Felicia Day had ik eerder al ontmoet op FedCon in 2012. Ik ken haar van Buffy the Vampire Slayer, Dr. Horrible’s Sing-Along Blog, Dollhouse, Eureka en The Guild. Recentelijk was ze ook de host voor Inside the Rings of Power, de aftershow van The Lord of the Rings: The Rings of Power op Prime Video. Een tijdje geleden heb ik bij Waterstones in Brussel haar autobiografie gekocht: You’re Never Weird on the Internet (Almost). Ik heb het nog altijd maar voor de helft gelezen (ja, ja: druk, druk), maar ben vastberaden eerstdaags aan de andere helft te beginnen.

Zondag was er een nieuwigheid op FACTS: het Belgian actor panel. Geen acteurs uit mijn favoriete (en voornamelijk Amerikaanse) superhero-, scifi- en fantasyseries, maar Belgische acteurs en actrices bekend van op de Vlaamse zenders en van de occasionele Vlaamse bioscoopfilm. Het panel werd geleid door filmregisseur Jan Verheyen en bestond verder uit Ben Segers, Ini Massez, Sven de Ridder, Tine Embrechts en Rik Verheye. Niet over comics, scifi en fantasy, maar over de stiel van het acteren. Toch wel interessant en dit kan nog net op FACTS (maar als ze volgend jaar beginnen met een F.C. De Kampioenen-, Thuis- of Familie-panel, dan blijf ik wijselijk weg).

De data voor de volgende editie van FACTS liggen al vast: 5 en 6 april 2025, aan het begin van de paasvakantie, op de vertrouwde locatie.

www.facts.be

40 jaar Volkssterrenwacht Beisbroek

Ik kan me nog exact het moment voor de geest halen dat ik in de krant – ja, veertig jaar geleden hadden we nog een papieren gazet – las dat er in Brugge een volkssterrenwacht was opgericht: Volkssterrenwacht Beisbroek. Er stond een foto bij van een groot landhuis met een toren ernaast met een tot de verbeelding sprekende koepel. Ik was erg in mijn nopjes met dat goede nieuws, want Brugge was niet zo heel ver van Knokke-Heist, waar ik toen nog woonde.

Ondertussen mag de vereniging Volkssterrenwacht Beisbroek mij al bijna twintig jaar tot haar trouwe leden rekenen, en ik volg er elk jaar een aantal cursussen over ruimtevaart, sterrenkunde en aanverwante wetenschappen. Meer dan twintig jaar geleden kwam ik ook af en toe in Beisbroek, maar ik werd pas lid van de vereniging in 2005.

Afgelopen weekend werd de veertigste verjaardag uitgebreid gevierd met een feestelijke zitting. In zijn welkomstwoord gaf voorzitter Jan Vandenbruane een overzicht van veertig jaar Volkssterrenwacht Beisbroek, inmiddels ook al meer dan tien jaar gekend als Cozmix, want eind 2012 kreeg het bezoekerscentrum een nieuwe naam.

In een interview met twee stichtende leden, Herman Ghyoot en Claude Doom, kregen we sappige verhalen te horen uit de begintijd van de sterrenwacht. Ze vertelden honderduit over de onderhandelingen met het toenmalige gemeentebestuur van Sint-Michiels, de aankoop en de renovatie van het landhuis, de bouw van de toren met de koepel, de aankoop en de installatie van het planetarium, en de vele problemen die uiteindelijk allemaal overwonnen werden. Ter illustratie van hun verhalen werden enkele filmfragmenten uit de oude doos vertoond, zodat we ons een goed beeld konden vormen van hoe het er veertig jaar geleden aan toe was gegaan.

Ondertussen was ook de burgemeester gearriveerd. die op zijn beurt de aanwezigen toesprak en vol lof was over de jarenlange inzet van de vereniging en haar enthousiaste medewerkers.

Het volgende programmaonderdeel was de première van een gloednieuwe planetariumvoorstelling: Tussen de sterren, een eigen productie van Cozmix. De planetariumvoorstellingen – op het koepelplafond geprojecteerd door de enkele jaren geleden volledig vernieuwde fulldomeprojectoren – zijn doorgaans buitenlandse producties die aangekocht en van een Vlaamse commentaarstem voorzien worden. Deze Terug naar de sterren werd echter helemaal in eigen huis geproduceerd. Er zitten dan ook beelden in van het gebouw van de Brugse sterrenwacht en van Brugge. Op deze voorstelling mogen de makers terecht trots zijn!

De namiddag werd afgesloten met een uitgebreide en geslaagde receptie, met zowel alcoholvrije als alcoholhoudende drankjes en vooral héél veel bijzonder lekkere hapjes!

Over de onstaansgeschiedenis van de Brugse volkssterrenwacht kun je meer lezen op deze pagina op de website van Cozmix.

Tijdens de herfstvakantie is er elke dag iets te beleven in Cozmix, voor jong en oud!

www.cozmix.be
www.cozmix.be/nl/herfstvakantie-cozmix

Wintertijd

Al sinds 1976 verzetten we met z’n allen twee keer per jaar al onze klokken. In het voorjaar draaien we alle klokken een uur vooruit, in het najaar draaien we ze weer terug. De klokken in onze computers, smartphones en heel wat andere apparaten doen dat ondertussen gelukkig automatisch, maar het blijft gekkenwerk, als je ’t mij vraagt. Vroeger was het nog erger. Dan was ik twee keer per jaar telkens zowat een uur bezig om al mijn klokjes goed te zetten, want ik heb een hekel aan klokken die verkeerd staan.

Het is ook altijd een heel gedoe, die halfjaarlijkse omschakeling. Na bijna een halve eeuw zijn er nog tal van mensen die niet weten of de klok nu een uur vooruit of een uur teruggedraaid wordt, en weten velen nog altijd niet wanneer die omschakeling nu precies plaatsvindt. Het gevolg: de dag van de omschakeling – of de eerstvolgende werkdag – komen ze ofwel een uur te laat ofwel een uur te vroeg op hun afspraken.

Ook huisdieren en kleine kinderen snappen niet waarom ze ineens een uur langer of korter op hun volgende maaltijd moeten wachten. En kinderen begrijpen niet waarom ze al naar bed moeten wanneer ze nog helemaal niet moe zijn.

Het is al langer bekend dat de omschakeling van wintertijd naar zomertijd en andersom onze biologische klok behoorlijk in de war kan sturen. Sommige mensen passen zich vrij snel aan, maar anderen kunnen er weken lang last van ondervinden. Het moment van de omschakeling blijkt jaar na jaar duidelijk terug te vinden in de verkeersongevallenstatistieken. Bij het begin van de zomertijd – we hebben dan een uur minder kunnen slapen – zijn heel wat mensen nog niet klaar wakker wanneer ze ’s ochtends vroeg de baan op moeten, en bij het begin van de wintertijd – het is dan een uur eerder donker – begint de avondspits ineens in het duister, zonder dat er een geleidelijke overgang is geweest.

Ondanks de vele nadelen, die niet opwegen tegen de eerder betwistbare voordelen, blijven we vooralsnog halsstarrig vasthouden aan dat halfjaarlijkse circus. Ik blijf erbij: het is een idioot systeem dat nergens goed voor is. Bij de invoering ervan in 1976 was er nog iets voor te zeggen, maar ondertussen is duidelijk geworden dat het ons meer schade dan goeds berokkent. Zo snel mogelijk afschaffen, die handel!

Of we dan het hele jaar door de huidige zomertijd of het hele jaar door de huidige wintertijd moeten gebruiken, is weer een andere discussie. Maar ik zou al heel blij zijn als we gewoon altijd dezelfde tijd zouden gebruiken. Niet meer dan logisch, toch?

James Horner Tribute Concert

Naar zowat jaarlijkse gewoonte ben ik ook dit jaar weer naar het concert geweest dat georganiseerd wordt door het Film Fest Gent, daags na de uitreiking van de World Soundtrack Awards. Dit jaar kozen de organisatoren voor een huldeconcert met de muziek van een van de belangrijkste filmcomponisten van de voorbije decennia: James Horner (1953-2015).

Bij het grote publiek is Horner wellicht best gekend voor de muziek die hij schreef voor James Camerons Titanic. Voor die blockbuster schreef hij niet alleen de partituur, maar ook de song My Heart Will Go On, meesterlijk vertolkt door Céline Dion. Dit leverde hem twee Oscars, twee Golden Globes en een Grammy op. Verder kreeg hij nog awards en tal van nominaties voor films als An American Tail, Aliens, Legends of the Fall, Braveheart, Apollo 13, A Beautiful Mind en Avatar.

Het James Horner Tribute Concert vond plaats in het Muziekcentrum De Bijloke in Gent, een middeleeuwse ziekenzaal die omgebouwd werd tot een moderne concertzaal die plaats biedt aan 830 bezoekers. Die zitjes waren de avond van het concert allemaal uitverkocht. Wie te laat was, kon ’s middags naar de repetitie komen kijken. Ik had gelukkig wel tijdig een ticket bemachtigd, en kon samen met honderden andere filmmuziekliefhebbers (onder wie Robin, die door een wonderlijk toeval de stoel naast mij had geboekt) genieten van een schitterende avond, gebracht door het Brussels Philharmonic onder de leiding van maestro Dirk Brossé en aaneengepraat door Carlo Siau (presentator van Iedereen Klassiek en andere programma’s op Klara).

Op het programma stond muziek uit The Rocketeer, Aliens, Star Trek II: The Wrath of Khan, Avatar, A Beautiful Mind, Braveheart, Legends of the Fall, Krull, Sneakers, Titanic en als toemaatje The Mask of Zorro. Op het grote scherm boven het orkest werden beeldfragmenten uit de films afgewisseld met close-ups van orkest, dirigent en solisten.

Speciale gast was Simon Franglen, die het programma van de avond had samengesteld. Franklen werkte erg nauw samen met Horner, en hij werkte de partiruur van The Magnificent Seven verder af na Horners overlijden bij een vliegtuigongeval in 2015. Er werd ook een videoboodschap afgespeeld van James Cameron, die voor de soundtrack bij zijn bekendse films (Aliens, Titanic, Avatar) een beroep deed op James Horner.

Hoogtepunt van het concert was ongetwijfeld de afsluiter: My Heart Will Go On uit Titanic, gezongen door Charlotte Campion. Deze Vlaamse actrice en musicalster leende haar stem voor meerdere muzikale animatiefilms en begon al op jonge leeftijd aan haar musicalcarrière.

www.filmfestival.be
www.worldsoundtrackawards.com

Polaris Dawn

Nog geen drie jaar geleden werd Inspiration4 de eerste private orbitale ruimtevlucht. Daar heb ik toen ook een artikeltje over geschreven. Jared Isaacman, een rijke Amerikaanse ondernemer (tevens ervaren straaljagerpiloot) charterde een ruimtevlucht bij SpaceX en maakte samen met drie medereizigers een inspirerende meerdaagse trip in een baan om de Aarde.

Dat reisje was een groot succes en Isaacman had nog wat geld over, dus hij boekte al snel daarna opnieuw een vlucht bij SpaceX. Na wat uitstel werd de raket 10 september 2024 gelanceerd. Net zoals vorige keer bestond de bemanning uit twee vrouwen en twee mannen. De vlucht was alvast goed voor enkele records. Zo hebben de astronauten een hoogte van 1.400 km boven het aardoppervlak bereikt (ter vergelijking: het Internationaal ruimtestation ISS draait zijn baantjes op amper 400 km hoogte). Alleen de Apollo-astronauten die naar de maan reisden, waren ooit verder van onze planeet verwijderd. Het is de eerste keer dat een Dragon-capsule een dergelijke hoogte bereikt.

Het was ook de eerste keer dat private astronauten (niet in dienst van de NASA, de ESA of andere ruimtevaartorganisaties) een ruimtewandeling hebben gemaakt. Twee van de vier astronauten, Jarid Isaacman en Sarah Gillis, hebben zich elk om beurt een tijdje buiten de ruimtecapsule gewaagd (maar bleven er wel de hele tijd fysiek mee verbonden).

Hoewel dat voor die twee ongetwijfeld een fantastische ervaring betekende, was dat niet alleen maar om van het mooie uitzicht te genieten. Neen, de bedoeling van de hele operatie was om voor het eerst de gloednieuwe SpaceX-ruimtepakken te testen, die er overigens veel eleganter uitzien dan de lompe NASA-pakken.

In tegenstelling tot het ISS beschikt de Dragon-capsule niet over een luchtsluis. Dat betekent dat de volledige capsule eerst luchtledig gezogen wordt alvorens het luik open kan. Alle vier de astronauten zijn dan dus volledig op hun ruimtepakken aangewezen.

Het mag dan wel om een private ruimtevlucht gaan, je mag de ruimtereizigers beslist niet omschrijven als ‘ruimtetoeristen’. Er stonden maar liefst 36 verschillende experimenten van 31 partnerinstituten over de hele wereld op de agenda, voornamelijk met betrekking tot het effect van ruimtevluchten op het menselijk lichaam. Door de grote hoogte passeert het ruimtetuig ook door een deel van de Van Allen-stralingsgordels. Die straling is niet ongevaarlijk, maar de astronauten werden er maar gedurende korte tijd aan blootgesteld. De capsule brengt het grootste deel van de tijd immers in een lagere baan door, waar de astronauten beter beschermd zijn tegen straling uit de ruimte.

In onderstaande muziekvideo zie je Sarah Gillis viool spelen aan boord van de ruimtecapsule, terwijl verschillende orkesten verspreid over de hele wereld mee musiceren. Het is toevallig één van mijn favoriete muziekstukken: Rey’s Theme van John Williams, uit de soundtrack van Star Wars: Episode VII – The Force Awakens. Dit is officieel het eerste vioolstuk dat in de ruimte wordt gespeeld, maar vóór Gillis waren er uiteraard al andere muzikale astronauten. De bekendste is wellicht de Canadees Chris Hadfield, die zijn gitaar meenam aan boord van het ISS en er Space Oddity van David Bowie vertolkte. Ook die muziekvideo kun je bekijken op YouTube.

Polaris Dawn is de eerste van drie vluchten in het Polaris-programma. Ja, Isaacman heeft duidelijk de smaak te pakken. De volgende vlucht, opnieuw met een Crew Dragon-capsule, wordt momenteel voorbereid. Over enkele jaren moet het sluitstuk een bemande vlucht met Starship worden, het ambitieuze ruimtetuig van SpaceX, dat uiteindelijk mensen naar de maan en later naar Mars moet brengen. Maar neem het van mij aan: dat zal ongetwijfeld weer met de nodige vertragingen gepaard gaan. Het volledig met privégeld gefinancierde Polaris-programma heeft tot doel nieuwe technologie te testen die van belang is voor de bemande ruimtevaart, om zo de menselijke aanwezigheid in de ruimte een flinke boost te geven.

Tot slot nog dit weetje: tijdens de vlucht van Polaris Dawn werd ook nog het record gebroken van het grootste aantal mensen die tegelijkertijd in een baan om de aarde waren. Op 11 september 2024 waren er voor het eerst 19 astronauten tegelijkertijd in de ruimte: zes astronauten en drie kosmonauten aan boord van het ISS, drie in een Soyuz-capsule op weg naar het ISS, drie taikonauten in het Chinese ruimtestation Tiangong, en de vier Polaris-astronauten in hun Dragon-capsule. Het oude record, 17, dateerde van vorig jaar.

polarisprogram.com/dawn
www.youtube.com/watch?v=lD1ixTr4JWY
www.youtube.com/watch?v=pDyl6I6ESSw