Polaris Dawn

Nog geen drie jaar geleden werd Inspiration4 de eerste private orbitale ruimtevlucht. Daar heb ik toen ook een artikeltje over geschreven. Jared Isaacman, een rijke Amerikaanse ondernemer (tevens ervaren straaljagerpiloot) charterde een ruimtevlucht bij SpaceX en maakte samen met drie medereizigers een inspirerende meerdaagse trip in een baan om de Aarde.

Dat reisje was een groot succes en Isaacman had nog wat geld over, dus hij boekte al snel daarna opnieuw een vlucht bij SpaceX. Na wat uitstel werd de raket 10 september 2024 gelanceerd. Net zoals vorige keer bestond de bemanning uit twee vrouwen en twee mannen. De vlucht was alvast goed voor enkele records. Zo hebben de astronauten een hoogte van 1.400 km boven het aardoppervlak bereikt (ter vergelijking: het Internationaal ruimtestation ISS draait zijn baantjes op amper 400 km hoogte). Alleen de Apollo-astronauten die naar de maan reisden, waren ooit verder van onze planeet verwijderd. Het is de eerste keer dat een Dragon-capsule een dergelijke hoogte bereikt.

Het was ook de eerste keer dat private astronauten (niet in dienst van de NASA, de ESA of andere ruimtevaartorganisaties) een ruimtewandeling hebben gemaakt. Twee van de vier astronauten, Jarid Isaacman en Sarah Gillis, hebben zich elk om beurt een tijdje buiten de ruimtecapsule gewaagd (maar bleven er wel de hele tijd fysiek mee verbonden).

Hoewel dat voor die twee ongetwijfeld een fantastische ervaring betekende, was dat niet alleen maar om van het mooie uitzicht te genieten. Neen, de bedoeling van de hele operatie was om voor het eerst de gloednieuwe SpaceX-ruimtepakken te testen, die er overigens veel eleganter uitzien dan de lompe NASA-pakken.

In tegenstelling tot het ISS beschikt de Dragon-capsule niet over een luchtsluis. Dat betekent dat de volledige capsule eerst luchtledig gezogen wordt alvorens het luik open kan. Alle vier de astronauten zijn dan dus volledig op hun ruimtepakken aangewezen.

Het mag dan wel om een private ruimtevlucht gaan, je mag de ruimtereizigers beslist niet omschrijven als ‘ruimtetoeristen’. Er stonden maar liefst 36 verschillende experimenten van 31 partnerinstituten over de hele wereld op de agenda, voornamelijk met betrekking tot het effect van ruimtevluchten op het menselijk lichaam. Door de grote hoogte passeert het ruimtetuig ook door een deel van de Van Allen-stralingsgordels. Die straling is niet ongevaarlijk, maar de astronauten werden er maar gedurende korte tijd aan blootgesteld. De capsule brengt het grootste deel van de tijd immers in een lagere baan door, waar de astronauten beter beschermd zijn tegen straling uit de ruimte.

In onderstaande muziekvideo zie je Sarah Gillis viool spelen aan boord van de ruimtecapsule, terwijl verschillende orkesten verspreid over de hele wereld mee musiceren. Het is toevallig één van mijn favoriete muziekstukken: Rey’s Theme van John Williams, uit de soundtrack van Star Wars: Episode VII – The Force Awakens. Dit is officieel het eerste vioolstuk dat in de ruimte wordt gespeeld, maar vóór Gillis waren er uiteraard al andere muzikale astronauten. De bekendste is wellicht de Canadees Chris Hadfield, die zijn gitaar meenam aan boord van het ISS en er Space Oddity van David Bowie vertolkte. Ook die muziekvideo kun je bekijken op YouTube.

Polaris Dawn is de eerste van drie vluchten in het Polaris-programma. Ja, Isaacman heeft duidelijk de smaak te pakken. De volgende vlucht, opnieuw met een Crew Dragon-capsule, wordt momenteel voorbereid. Over enkele jaren moet het sluitstuk een bemande vlucht met Starship worden, het ambitieuze ruimtetuig van SpaceX, dat uiteindelijk mensen naar de maan en later naar Mars moet brengen. Maar neem het van mij aan: dat zal ongetwijfeld weer met de nodige vertragingen gepaard gaan. Het volledig met privégeld gefinancierde Polaris-programma heeft tot doel nieuwe technologie te testen die van belang is voor de bemande ruimtevaart, om zo de menselijke aanwezigheid in de ruimte een flinke boost te geven.

Tot slot nog dit weetje: tijdens de vlucht van Polaris Dawn werd ook nog het record gebroken van het grootste aantal mensen die tegelijkertijd in een baan om de aarde waren. Op 11 september 2024 waren er voor het eerst 19 astronauten tegelijkertijd in de ruimte: zes astronauten en drie kosmonauten aan boord van het ISS, drie in een Soyuz-capsule op weg naar het ISS, drie taikonauten in het Chinese ruimtestation Tiangong, en de vier Polaris-astronauten in hun Dragon-capsule. Het oude record, 17, dateerde van vorig jaar.

polarisprogram.com/dawn
www.youtube.com/watch?v=lD1ixTr4JWY
www.youtube.com/watch?v=pDyl6I6ESSw

Escher in het Paleis

Een tijdje geleden brachten we een bezoek aan Escher in het Paleis in Den Haag, een permanente tentoonstelling die helemaal gewijd is aan het fascinerende werk van Maurits Cornelis Escher (1898-1972). Deze grafisch kunstenaar staat bekend om zijn vlakvullingen, metamorfosen en intrigerende afbeeldingen van onmogelijke objecten. Escher maakte voornamelijk houtsneden, houtgravures en lithografieën.

Onlangs ben ik er via een YouTube-video achter gekomen dat Escher zich voor enkele van de onmogelijke objecten heeft laten inspireren door Roger Penrose, de Britse wis- en natuurkundige, kosmoloog en Nobelprijswinnaar. In 2020 won Penrose samen met Andrea Ghez en Reinhard Genzel de Nobelprijs voor natuurkunde voor zijn onderzoek aan zwarte gaten. Maar Penrose heeft niet alleen Escher geïnspireerd, het omgekeerde was evengoed waar!

Deze tentoonstelling, die niet alleen werk van Escher zelf, maar ook van Samuel Jessurun de Mesquita laat zien – Eschers leraar en ontdekker –, is gehuisvest in een bijzonder gebouw: het Paleis aan het Lange Voorhout. Hier woonde koningin Emma, de betovergrootmoeder van koning Willem-Alexander. Je hebt dus eigenlijk twee bezienswaardigheden voor de prijs van één: de Escher-collectie én het interieur van het Paleis. Emma kocht het paleis in 1896 en ging er wonen in 1901, toen haar dochter Wilhelmina trouwde met de Duitse prins Hendrik.

Tussen de vele kunstwerken van Escher (en enkele van de Mesquita) door, kunnen we dus ook genieten van de pracht en praal van dit paleis, met heel wat goudkleurige elementen in ramen, deuren, trappen etc. En er is eigenlijk nog een derde bezienswaardigheid wanneer je het gebouw bezoekt: in elke zaal hangt een opvallende kroonluchter – allemaal unieke exemplaren –, ontworpen door kunstenaar Hans van Bentem en bijna allemaal geïnspireerd op het werk van M.C. Escher.

Bij de kassa hadden we ons laten vertellen dat we voor een bezoek aan de tentoonstelling zo’n anderhalf uur nodig zouden hebben, maar dat cijfer is natuurlijk gebaseerd op de gemiddelde bezoeker, en dat zijn wij duidelijk niet. We hebben er net geen drie uur over gedaan. Dat komt uiteraard doordat ik bij heel wat van Eschers kunstwerken een onweerstaanbare drang voelde om Miche en Annelies wat uitleg te geven over wat ze precies zagen en wat er nu zo bijzonder aan was. Vlakvullingen, symmetrieën, tegengestelden, spiegelingen, perspectief, oneindigheid, optische illusies... Het zijn stuk voor stuk bijzonder boeiende zaken!

In de grote traphal hangt een uitvergrote reproductie van één van Eschers beroemdste prenten: Hand met spiegelende bol. Hier zien we de linkerhand van de kunstenaar, die een spiegelende bol vasthoudt. In de weerspiegeling op de bol zien we wat Escher zag toen hij het werk maakte: zichzelf, zittend op een armstoel, met op de achtergrond de muren, ramen en inboedel van de kamer, een boekenplank, en zijn hand op de voorgrond. Uiteraard is het beeld in de bol vervormd, aangezien het geen vlakke, maar een bolle spiegel is.

Onlangs nog kwam ik het werk van Escher tegen op een eerder onverwacht moment: tijdens het lezen van het nieuwste boek van Thomas Hertog, Het onstaan van de tijd, waar de auteur Eschers Cirkellimiet IV gebruikt als illustratie van een tweedimensionale dwarsdoorsnede van een anti-de Sitter-ruimte. Het is een houtsnede met een zich eindeloos herhalende figuur van witte engelen en zwarte demonen. In het midden van de cirkel zijn er een relatief klein aantal duidelijke, grote figuren. Het patroon herhaalt zich tot aan de rand van de cirkel, maar daarbij worden de figuurtjes steeds talrijker, kleiner en minder duidelijk. Op de rand vervagen ze in een oneindige fractaal! Dit kunstwerk hebben we in de tentoonstelling niet zien hangen, maar wel een regelmatige vlakvulling met dezelfde figuurtjes, en ook andere cirkellimieten (Cirkellimiet II, met rode, witte en zwarte kruisjes, en Cirkellimiet III, met kleurrijke vissen), allemaal volgens hetzelfde principe.

Op de bovenste verdieping kunnen we zelf experimenteren met een spiegelende en een doorzichtige glazen bol, en kunnen we ons laten fotograferen in de ‘Escher-kamer’. Zo’n kamer hebben we eerder al gezien, onder andere in Technopolis in Mechelen. Met Escher heeft dit weinig te maken, maar het past wel in het thema van optische illusies. Dit soort kamer wordt een Ames-kamer genoemd, naar zijn ontwerper, de Amerikaanse wetenschapper Aldelbert Ames.

Deze tentoonstelling is echt een aanrader voor al wie van kunst, wiskunde, optische illusies en doordenkertjes houdt.

escherinhetpaleis.nl
youtu.be/f7kW8xd8p4s – The Art of the Impossible: MC Escher and Me – Secret Knowledge 1/2
youtu.be/1CYrGpd8k5w – The Art of the Impossible: MC Escher and Me – Secret Knowledge 2/2

ESA open dag 2024

Zoals gewoonlijk was er tijdens het eerste weekend van oktober weer open dag bij ESTEC in Noordwijk. ESTEC is het European Space Research and Technology Centre van de ESA, de Europese ruimtevaartorganisatie. Dit jaar waren er maar liefst zeven astronauten te gast: behalve gastheer André Kuipers, die natuurlijk ieder jaar van de partij is, nog drie andere ESA-astronauten (de Deen Andreas Mogensen, de Brit John McFall en de Duitser Thomas Reiter) en drie Amerikaanse NASA-astronauten (Anna Fisher, Jerry Ross en Bill McArthur). Behalve de astronauten was er nóg een special guest: niemand minder dan Steven Strait, acteur en producer van de bijzonder knap gemaakte sciencefictionserie The Expanse, die je op Amazon Prime kunt streamen. The Expanse verdient alle lof voor het zo realistisch mogelijk in beeld brengen van hoe het is om in de ruimte te leven en te werken.

Net als vorige keer had ik afgesproken met mijn twee Nederlandse scifi- en space-buddy’s Annette en Detlef. Ook Jan en Jan uit Denemarken zouden de verdere dag met ons optrekken. Eén Jan had ik eerder dit jaar ook al op FedCon ontmoet. Ook FedCon-bezoekers Marcus en Fiona uit Duitsland waren van de partij. De dag verliep ongeveer zoals de vorige keren, maar het is toch altijd weer anders en iedere keer weer even interessant. We zijn mooi op tijd voor de korte openingsceremonie bij de ingang, waarbij ESA-directeur-generaal Josef Aschbacher, ESTEC-baas Dietmar Pilz en Nederlands astronaut André Kuipers het publiek verwelkomen en ons de speciale gasten voorstellen. Op weg naar het Aldo van Eyck-gebouw, waar we heel wat infostands en modellen van recente ESA-ruimtemissies vinden, ontmoeten we enkele storm troopers, scout troopers, Darth Vader en een paar Jawa’s.

Het Aldo van Eyck-gebouw (vernoemd naar zijn architect) is via een lange gang (de ‘hoofdgang’) verbonden met The Mall en het Testcentrum. In de gang weer heel wat stands, waar enthousiaste medewerkers het publiek informeren over allerlei wetenschappelijke onderwerpen en demonstraties geven van stukjes ruimtevaarttechnologie, van fotosynthese en aardmagnetisme tot aerothermodynamica en voortstuwingssystemen. In het Testcentrum, de grootste in zijn soort in Europa, zijn er allerlei faciliteiten om satellieten uitgebreid te testen alvorens ze (elders) op de raket worden gemonteerd en de ruimte in worden gelanceerd. Zo is er een grote trilplaat die de enorme trillingen moet simuleren die bij een lancering optreden, een akoestische kamer en een ruimtesimulatiekamer, die (bijna) vacuüm gezogen kan worden. In één van de ruimten ligt de gloednieuwe tweede trap van een Ariane 6-raket.

Even verderop staat het Erasmus Innovation Centre, met een tentoonstelling die een aantal opmerkelijke items omvat, zoals een capsule die de terugkeer door de dampkring heeft overleefd, een kopie van het Europese Columbus-laboratorium dat aan het ISS is bevestigd, grote, gedetailleerde modellen van raketten, een model van de ExoMars-rover, en nog veel meer. In de grote NL Space Tent is het erg druk. Er staan stands van Nederlandse bedrijven en instituten die een bijdrage leveren aan de ruimtevaart. En dan is er natuurlijk nog het Space Rocks-podium, waar de hele dag door panelgesprekken en presentaties te volgen zijn. We wonen er meerdere sessies bij: Space Station Command, met ESA-astronaut Andreas Mogensen en The Expanse-acteur Steven Strait, De wetenschap van The Expanse, ook met Strait, en Ruimtetaxi’s: Van Sojoez tot de Space Shuttle, met NASA-astronaut Bill McArthur en ESA-astronauten Thomas Reiter en John McFall.

De dag is veel te snel om. Volgend jaar weer, graag!

MathFest 2023

Afgelopen weekend vond in Volkssterrenwacht Beisbroek bij Brugge de eerste Vlaamse editie van MathFest plaats, een festival en een feest voor iedereen die van wiskunde houdt. Heel wat mensen krijgen waarschijnlijk nachtmerries alleen al bij het horen van het woord ‘wiskunde’, omdat ze niet zo’n beste herinneringen overhouden aan hun middelbare schooltijd, maar dat is helemaal nergens voor nodig. Wiskunde hoeft niet soffig en saai te zijn, het kan ook ontzettend leuk zijn. Daar waren de talrijke bezoekers van MathFest 2023 het allemaal roerend over eens!

In de tuin en in de lokalen van het kasteel Beisbroek, waar de volkssterrenwacht zijn vaste stek heeft, waren heel wat zaken te beleven. Er waren enkele geleide bezoeken aan de Imaginary-tentoonstelling en enkele boeiende presentaties door gastsprekers, maar de meeste actie vond plaats in de tenten die in de tuin waren opgesteld. Jonge en minder jonge bezoekers konden hun wiskundig brein prikkelen met een kampioenschap exotische sudoku, dromenvangers, doe-decaëders, Rubiks kubussen, torens van Hanoi, breinbrekers, en nog veel meer.

De blikvanger was ongetwijfeld het wereldrecord aperiodieke betegeling, waarvan de eerste tegel gelegd werd door niemand minder dan professor Jean Paul Van Bendegem. Toen ik het programma van MathFest 2023 voor het eerst onder ogen kreeg en ik dit item zag staan, dacht ik meteen aan M.C. Escher, die bekend stond om (onder andere) zijn vele kunstzinnige vlakvullingen. Ik ben al jarenlang een groot bewonderaar van Escher, en vorige maand bezocht ik nog Escher in het Paleis in Den Haag, een absolute aanrader!

Eerder dit jaar publiceerde amateur-wiskundige David Smith een artikel waarin hij een nieuwe tegelvorm beschreef waarmee een vlakvulling gemaakt kan worden, de zogenaamde ‘ein-stein-hat’. Dit heeft niets met Albert Einstein te maken, maar alles met het feit dat je maar één steen (ein Stein) nodig hebt om een vlak op een heel speciale manier op te vullen. Deze asymetrische tegel heeft namelijk de merkwaardige eigenschap dat hij geen patroon toelaat dat zichzelf periodiek herhaalt.

Aangezien deze speciale tegel nog maar erg recent werd ontdekt, was er nog geen eerder record dat gebroken moest worden. Kwestie dus om de recordpoging voldoende scherp te zetten, zodat ze lang stand kan houden. De organisatoren van MathFest hadden zichzelf vier uur de tijd gegeven om, met de hulp van het publiek en algoritmische ondersteuning van het wiskunde-duo Bollebus, een vooraf bepaald patroon van 6.250 tegels te vormen. En dat is gelukt, er was zelfs nog wat tijd over! De hele operatie werd nauwlettend in het oog gehouden door een gerechtsdeurwaarder.

Deze eerste editie van MathFest is alvast geslaagd. Volgend jaar weer, graag!

arxiv.org – David Smith et al., A chiral aperiodic monotile
bollebus.be
escherinhetpaleis.nl
www.platformwiskunde.be – Wereldrecord aperiodiek vloertegelen

30 jaar FACTS

We gaan verder in het rijtje met 30e verjaardagen: vorig jaar vierden we 30 jaar Disneyland Parijs, 30 jaar FedCon, 30 jaar Geert & Miche, en afgelopen weekend waren we toe aan 30 jaar FACTS. FACTS is de halfjaarlijkse Belgische Comic Con in Flanders Expo, waar telkens duizenden bezoekers op afkomen.

Voor mij was het meer dan drie jaar geleden dat ik nog op FACTS was. In het coronajaar 2020 (ook gekend als het jaar dat alles afgelast werd) ging het feestje uiteraard niet door. Op de eerste post-lockdowneditie waren er nog veel coronamaatregelen en achtte ik het verstandig om ver weg te blijven van grote mensenmassa’s. Ondertussen is de kust weer veilig en kunnen we weer zonder veel rompslomp overal naartoe. Ik was dus heel blij dat ik weer eens naar Gent kon sporen om acteurs uit mijn favoriete tv-series te ontmoeten, langs de vele stands met merchandising te kuieren, naar de cosplay-parades te kijken, bij te praten met enkele gelijkgezinden en onigiri te eten, de Japanse snack die ik dus meer dan drie jaar heb moeten missen...

Zes acteurs gaven zowel op zaterdag als op zondag een Q&A: Katie Leung, Lucie Pohl, Kyle Soller, Tyler Hoechlin, Alexander Ludwig en Daniel Gillies. Katie Leung (die ook eerder al op Comic Con Brussels te gast was) is voornamelijk gekend als Cho Chang in Harry Potter. Lucie Pohl is een komische actrice die een groot deel van het FACTS-publiek kent als Mercy in Overwatch (geen tv-serie maar een video game). Ik was vooral geïnteresseerd in twee acteurs: Kyle Soller, die de rol van Syril Karn vertolkt in Andor, en Tyler Hoechlin, die de rol van Superman speelt in Supergirl en Superman & Lois. Hij is ook bekend van Teen Wolf, maar die reeks heb ik niet gezien. En dan waren er tenslotte nog Alexander Ludwig, vooral gekend van Vikings, en Daniel Gillies, bekend van vampierenseries als The Vampire Diaries en The Originals.

Dat er in drie jaar tijd veel verandert, was te merken aan de cosplayers: voor het eerst kreeg ik onder andere Mandaloreans, Grogu’s en Wednesdays te zien...

Ook de fanclubs krijgen meer dan voldoende aandacht en ruimte op FACTS: de Droid Builders, het 501st Legion, de Whovians, de Lego-bouwers en natuurlijk The Belgian Voyage Club, de Belgische Star Trek-fans.

Zaterdagmorgen moest ik even aanschuiven alvorens ik binnen kon, maar zondag ging dat al wat vlotter. Toch werd het ook zondagnamiddag erg druk. Allemaal mensen die overduidelijk veel meer interesse hebben voor fantasy, anime, cosplay, comics, gaming en scifi dan voor de fameuze Ronde, die zondag zelfs aan mijn voordeur gepasseerd is, naar het schijnt, maar ik was natuurlijk niet thuis.

www.facts.be

Het einde van het optische schijfje

Gisteren hoorde ik op de radio dat steeds meer openbare bibliotheken, vaak met spijt in het hart, hun cd-afdeling sluiten. Het lijkt erop dat het einde van de compact disc nu definitief is ingezet, een proces dat al jaren aan de gang is. Zelf speel ik al jaren geen cd’tjes meer. Tegenwoordig downloaden we en streamen we onze muziek. Zelfs in de auto maken we amper nog gebruik van de glanzende schijfjes om naar onze favoriete deuntjes te luisteren.

Toen de compact disc in het begin van de jaren tachtig zijn intrede deed, zorgde de digitale muziekdrager voor een ware revolutie. Vóór die tijd luisterden we naar onze muziekverzameling via krakende en haperende vinylplaten of via bandopnemers en audiocassettes, waarbij het bandje niet zelden in het mechaniek vast kwam te zitten. De cd bracht een enorme verandering teweeg. Het schijfje moest niet meer halverwege worden omgedraaid (zoals platen en cassettes) en bood een superieure geluidskwaliteit, ook na talloze keren opnieuw afspelen.

Ik weet nog precies met welke twee albums mijn cd-collectie in 1984 begon: Hear the Light on Philips, een compilatie van klassieke muziek waarop om een of andere reden ook de Raiders of the Lost Ark March uit de eerste Indiana Jones-film stond, en Mamma, met Italiaanse klassiekers van Luciano Pavarotti. Mijn verzameling groeide snel aan, met voornamelijk klassieke muziek, filmsoundtracks en enkele synthesizer-albums. Ik had – en heb nog steeds – een uitgesproken voorkeur voor instrumentale muziek en kocht maar zelden iets van zangers. Uiteraard kwam er toen ook een gloednieuwe muziekinstallatie in huis, met een versterker en twee grote luidsprekers, waarmee het digitale geluid uitstekend tot zijn recht kwam. Wat een verschil met de eerder povere klanken die mijn draagbare cassetterecorder voortbracht!

De compact disc werd al snel niet enkel voor muziek gebruikt, maar kon ook andere digitale informatie bevatten: naast de audio-cd maakten we ook kennis met de cd-rom. Dat schijfje zag er precies hetzelfde uit, maar het bevatte software in plaats van muziek. Computers werden uitgerust met cd-lezers, en enige tijd later ook met cd-writers, zodat we onze eigen cd’s konden maken, zowel cd’s met muziek als cd’s met computerdata. De cd kreeg ook opvolgers, eerst in de vorm van de dvd (die voor opslag van video of computerdata gebruikt kon worden), later in de vorm van blu-ray (idem dito).

Net als de cd bracht de dvd een heuse revolutie teweeg. Vóór die tijd bekeken we films of tv-programma’s die opgenomen waren op een vhs-cassette, een soort oversizede audiocassette met videobeelden in lage resolutie en slechte kwaliteit (al hadden we dat toen blijkbaar niet door, want de tv-toestellen uit die tijd waren ook niet veel bijzonders). De kwaliteit van een film op dvd was stukken beter dan die van een film op vhs, dus dvd’s werden heel snel populair. Maar als je een dvd vergelijkt met de hogeresolutiebeelden van tegenwoordig (full HD, 4K of nog beter), dan zul je moeten toegeven dat de beeldkwaliteit van een dvd eigenlijk ondermaats is. Het verbaast me daarom dat er ook vandaag de dag nog zoveel dvd’s verkocht worden. Ik koop al jarenlang geen dvd’s meer. Als een film die ik écht wil zien niet te vinden is op een van de streamingdiensten, dan koop ik alsnog de blu-ray. Blu-rays hebben overigens vaak een toegevoegde waarde: niet zelden bevatten ze interessante extra’s die je niet via de streamingplatformen kunt bekijken.

Een tijdlang heb ik heel wat video’s gemonteerd die ik eerst op vhs, later op dvd bewaarde. Maar ook die tijd ligt ondertussen al jaren achter ons. Cd’s en dvd’s zijn echt niet meer van deze tijd. Ik bewaar nu mijn complete audiocollectie en al mijn video’s op externe harde schijven en usb-flashdrives. De muziek stream ik vanaf mijn thuisnetwerk naar mijn bluetoothspeaker en mijn video’s naar een van mijn tv-toestellen. Altijd de hele collectie bij de hand en geen gedoe meer met schijfjes. Voor in de auto heb ik een selectie van mijn muziekcollectie op een usb-stick gezet, dan moeten er tijdens het rijden ook geen cd’tjes meer gewisseld worden.

Wellicht ben ik heel ouderwets, want ik luister niet naar Spotify. Ik houd nog vast aan de idee van een persoonlijke muziekcollectie, weliswaar niet meer in de vorm van vinylplaten, audiocassettes of audio-cd’s, maar in de vorm van mp3-bestanden op mijn thuisnetwerk. Af en toe koop ik nog een muziekalbum, niet op cd maar als digitale download. Slechts héél uitzonderlijk zou ik nog wel eens een cd durven kopen, maar alleen wanneer het betreffende album niet als digitale download beschikbaar is. Die cd wordt dan meteen geript en verdwijnt vervolgens in een archiefdoos, zodat ik naar de mp3’tjes kan luisteren. De cd is passé, en de dvd zal weldra volgen.

Windows 11

Vandaag ben ik dan toch maar ingegaan op het (ietwat opdringerige) voorstel van Windows om te upgraden naar de nieuwste versie, Windows 11. Vroeg of laat zou ik er toch aan moeten geloven, dus het had weinig zin om het onvermijdelijke nog langer uit te stellen.

Toen mijn computer klaar was met de upgrade en mij voor het eerst liet kennismaken met Windows 11, merkte ik, zoals verwacht, dat er van alles veranderd was.

Het eerste dat opviel was dat het startmenu er nu helemaal anders uitzag. Alle snelkoppelingen naar de softwarepakketten die ik het vaakst gebruik en die ik keurig in bij elkaar horende groepjes op mijn Windows 10-startmenu had gezet, waren verdwenen. Erger nog: er was allerlei nutteloze bloatware zoals Spotify, TikTok (!), Xbox, Instagram en domme spelletjes voor in de plaats gekomen. En betrekkelijk waardeloze Windows-apps zoals Kladblok (ik gebruik uiteraard een veel geavanceerder teksteditor) of Paint (wat kun je daar nu mee aanvangen?).

Kijk, dat vind ik dus totaal niet kunnen. Ik moet nu weer een hoop tijd en moeite steken in het verwijderen van al die nutteloze rommel en mijn startmenu weer helemaal opnieuw organiseren voordat ik weer comfortabel en efficiënt aan het werk kan. Weer veel onnodig tijdverlies dus.

En uiteraard – maar dat was geen verrassing – wil Microsoft mij weer Edge, Bing en Mail laten gebruiken in plaats van mijn vertrouwde Google-producten. Microsoft doet al jarenlang héél hard zijn best om zo veel mogelijk Chrome-gebruikers over te laten stappen naar Edge. Het af en toe uitbrengen van nieuwe Windows-versies is daarbij een strategische zet. Dus ook bij deze nieuwe Windows 11 hoort een nieuwe Edge die maar o zo graag al mijn Chrome-instellingen, ‑cookies, ‑wachtwoorden, ‑bladwijzers en nog veel meer – liefst helemaal automatisch zonder dat ik het in de gaten heb – wil importeren in Edge, om vervolgens van Edge mijn standaardbrowser te maken. Neen, Microsoft, neen, neen en nog eens neen!

Sinds Microsoft Internet Explorer begraven heeft en de op Chromium gebaseerde Edge heeft geïntroduceerd, is hun aanpak alleen maar agressiever (of wanhopiger?) geworden. Edge en Chrome zijn allebei gebaseerd op Chromium, waardoor beide browsers zich op heel wat punten zo goed als identiek gedragen, zodat veel gebruikers het verschil niet meteen merken en er vaak pas na lange tijd achter komen dat ze met Edge aan het browsen zijn in plaats van met Chrome. Ik ben wel heel positief over het feit dat de standaardbrowser van Microsoft nu gebouwd is op Chromium en dus allerlei webstandaarden veel beter respecteert dan het eigenzinnige Internet Explorer, dat voor ontwikkelaars een ware nachtmerrie was. We zijn nu toch in ieder geval eindelijk van IE af, en daar kan ik alleen maar blij om zijn.

Over de gecentreerde pictogrammen op de taakbalk van Windows 11 ben ik niet bepaald enthousiast, en te oordelen aan het grote aantal artikels op het internet die je uitleggen hoe je die weer naar links krijgt, ben ik duidelijk niet de enige. Wil Microsoft Windows misschien meer op de gestroomlijnde gebruikersinterface van MacOS laten lijken? Het gevolg is jammer genoeg dat de Start-knop daardoor niet meer op een vaste plek staat. Hij schuift namelijk om de haverklap op naar links of naar rechts, afhankelijk van het aantal pictogrammen op de taakbalk. Ik besloot dus al snel om de taakbalkpictogrammen weer links uit te lijnen, zodat ik er tenminste op kan rekenen dat mijn Start-knop zich altijd op dezelfde plek bevindt: in de linkerbenedenhoek zoals vroeger, nog zo makkelijk. If it ain’t broke, don’t fix it!

Alle vensters hebben nu ook weer afgeronde hoeken, een feature die we al in eerdere Windows-versies hadden gezien, die daarna weer afgeschaft werd, en die nu terug is. Bij Microsoft weten ze blijkbaar niet goed wat ze nu eigenlijk willen.

Maar wat is er aan de hand met de Verkenner? Zo veel verspillende interlinie tussen de items, waardoor ik weer nodeloos moet scrollen in mappen met veel bestanden! Gelukkig kan ik terug naar de compacte weergave van Windows 10, die veel efficiënter is!

De frisse look-and-feel van Windows 11 vind ik best oké, maar voor de rest moeten ze bij Microsoft niet te opdringerig gaan doen en dingen die goed werken vooral niet gaan vervangen door dingen die minder goed werken.