Waarom wijd ik hier eigenlijk een stukje aan? Vandaag, vrijdag 13 juli 2012, is immers een dag als een ander. Dat we vandaag toevallig de 13e van de maand zijn en dat het toevallig vrijdag is, is eigenlijk helemaal niets bijzonders. Het eerste gegeven (een 13e) doet zich namelijk iedere maand voor, het tweede gegeven (een vrijdag) maar liefst iedere week. Helemaal niet uitzonderlijk dus. De combinatie van beide is ook al niet erg zeldzaam. In 2012 komt dit maar liefst drie keer voor: er was een vrijdag de dertiende in januari, eentje in april en nu alweer in juli. Vrijdag de dertiende heeft voor mij dan ook geen enkele speciale betekenis. Net zo min als donderdag de twaalfde of zaterdag de veertiende. Gewone dagen, niets aan de hand. Waarom dan toch dit stukje? Omdat er blijkbaar heel wat mensen zijn die in de combinatie van 13 en vrijdag toch iets speciaals zien.
Heel wat mensen schijnen er blijkbaar nog altijd vanuit te gaan dat vrijdag de dertiende een ongeluksdag is, en dan voornamelijk als je die dag ook nog onder een ladder door loopt of een zwarte kat tegenkomt. Flauwekul allemaal, want als je vandaag onder een ladder loopt, neem je daarmee natuurlijk niet meer of niet minder risico dan pakweg eergisteren of vorige week, en ik zie echt niet in wat de kleur van de kat voor invloed kan hebben op het verloop van je dag.
Anderen beweren dan weer het tegenovergestelde, namelijk dat vrijdag de dertiende geluk zou brengen in plaats van ongeluk. Ook larie en apekool natuurlijk, en bovendien kunnen beide kampen onmogelijk allebei gelijk hebben. Toch speelt bijvoorbeeld de Lotto daar telkens gretig op in met een speciale supertrekking. Maar ik heb het al zo vaak gezegd en ik zal het blijven herhalen: vrijdag de dertiende is gewoon een dag als een ander, en daarmee uit. Geen enkele reden tot paniek. En al evenmin reden tot euforie, want de kans dat je de juiste cijfercombinatie op je lottoformuliertje hebt ingevuld, is bij iedere trekking natuurlijk exact even groot klein.
Wie zijn gezond verstand gebruikt, weet dat natuurlijk allemaal. Het probleem is dat heel wat mensen hun gezond verstand niet gebruiken, of er geen hebben. En dat is een beetje vreemd. Toch zeker in onze moderne westerse maatschappij, die voornamelijk gebaseerd is op wetenschap en technologie – producten van het rationeel denken –, en waar het bijgeloof steeds minder belangrijk zou moeten worden. Dat dat laatste niet helemaal met de realiteit blijkt overeen te stemmen is enigszins opmerkelijk, want hoewel steeds minder mensen vandaag de dag nog in een god geloven, geloven ze blijkbaar wel gretig in horoscopen en in vrijdag de dertiende...
Natuurlijk gebeuren er op een vrijdag de dertiende wel eens ongelukken. En dan zeggen mensen al gauw: zie je wel! Maar ongelukken gebeuren evengoed op andere dagen, en dan zeggen ze er niks van. Ik weet niet of er enig ernstig statistisch onderzoek naar verricht is, maar ik vermoed dat er op vrijdag de dertiende wellicht zelfs minder ongelukken gebeuren dan op andere dagen. Niet omdat vrijdag de dertiende iets speciaals zou zijn, maar omdat zoveel mensen dénken dat het iets speciaals is. Wie immers gelooft dat vrijdag de dertiende ongeluk brengt, zal vandaag misschien extra voorzichtig zijn. Als daardoor minder mensen onder een ladder door lopen, dan is de kans uiteraard kleiner dat iemand vandaag een ladder op zijn donder krijgt. En als er vandaag meer mensen een dagje vrij nemen en gewoon thuis blijven omdat ze bang zijn voor een ongeval op weg naar het werk, dan is de kans op verkeersongevallen effectief een stuk kleiner. In die zin kán vrijdag de dertiende dus wel degelijk de ongevallenstatistieken beïnvloeden. Maar dat heeft dan niets te maken met een speciale combinatie van een getal en een dag, maar uitsluitend met het gedrag van mensen die zich ergens door laten (mis)leiden.
Ik heb ook wat research gedaan naar de oorsprong van vrijdag de dertiende, want ik wou wel eens weten waaróm mensen dat zo’n enge dag vinden. Het bijgeloof zou geworteld zijn in het christendom. Jezus zou gekruisigd zijn op een vrijdag, en het aantal aanwezigen bij het laatste avondmaal was 13, namelijk Jezus en zijn twaalf apostelen. De verrader Judas zou de dertiende gast geweest zijn. Maar een andere verklaring gaat terug op een Noorse sage over Loki (jawel, die uit The Avengers, de broer van Thor), een kwaadaardige god die als dertiende ongenode gast een feest komt bederven en de Aarde in rouw dompelt. Doet me overigens een beetje denken aan het verhaal van Doornroosje of De schone slaapster.
De angst voor dertien schijnt voornamelijk voor te komen in de Angelsaksische landen. In Amerika bijvoorbeeld is het niet ongewoon dat hoge gebouwen geen dertiende verdieping hebben (na de twaalfde verdieping gaan ze gelijk door met de veertiende), in hotels is er geen kamer met het nummer 13 (daar wil blijkbaar niemand overnachten) en in vliegtuigen is er ook al geen rij met dat nummer. Zelfs FedCon, de Duitse Star Trek- en sciencefictionconventie waar ik jaarlijks naartoe trek, heeft na zijn twaalfde meteen zijn veertiende editie georganiseerd, en de editie van 2005 werd met een week vervroegd om toch maar niet op een vrijdag de dertiende te moeten openen, aangezien de vele Amerikaanse genodigden op zo’n dag beslist niet het vliegtuig willen nemen!
Blijkbaar zijn er nogal wat mensen met vrijdag-de-13e-vrees. Er is zelfs een geleerd woord voor: paraskevidekatriafobie. Wacht, ik herhaal het even langzaam: para-skevi-deka-tria-fobie (afgeleid van het Griekse παρασκευή = vrijdag, δέκα τρία = dertien en φόβος = vrees).
Je houdt het wellicht niet voor mogelijk, maar zelfs softwaregiganten hebben last van dekatriafobie. Jawel: de gekende kantoorsuite Microsoft Office 2007 heeft als versienummer 12, en de opvolger, Office 2010, is versie 14. Kan iemand me vertellen waar versie 13 naartoe is?
NB: bij lezers die mijn blog al heel lang volgen, zal dit stukje wellicht niet helemaal onbekend overkomen. Ik heb eerder een gelijkaardig stukje gepubliceerd op vrijdag 13 oktober 2006, maar dat was op mijn oude weblog en die is ondertussen al een poosje offline.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten