MathFest 2023

Afgelopen weekend vond in Volkssterrenwacht Beisbroek bij Brugge de eerste Vlaamse editie van MathFest plaats, een festival en een feest voor iedereen die van wiskunde houdt. Heel wat mensen krijgen waarschijnlijk nachtmerries alleen al bij het horen van het woord ‘wiskunde’, omdat ze niet zo’n beste herinneringen overhouden aan hun middelbare schooltijd, maar dat is helemaal nergens voor nodig. Wiskunde hoeft niet soffig en saai te zijn, het kan ook ontzettend leuk zijn. Daar waren de talrijke bezoekers van MathFest 2023 het allemaal roerend over eens!

In de tuin en in de lokalen van het kasteel Beisbroek, waar de volkssterrenwacht zijn vaste stek heeft, waren heel wat zaken te beleven. Er waren enkele geleide bezoeken aan de Imaginary-tentoonstelling en enkele boeiende presentaties door gastsprekers, maar de meeste actie vond plaats in de tenten die in de tuin waren opgesteld. Jonge en minder jonge bezoekers konden hun wiskundig brein prikkelen met een kampioenschap exotische sudoku, dromenvangers, doe-decaëders, Rubiks kubussen, torens van Hanoi, breinbrekers, en nog veel meer.

De blikvanger was ongetwijfeld het wereldrecord aperiodieke betegeling, waarvan de eerste tegel gelegd werd door niemand minder dan professor Jean Paul Van Bendegem. Toen ik het programma van MathFest 2023 voor het eerst onder ogen kreeg en ik dit item zag staan, dacht ik meteen aan M.C. Escher, die bekend stond om (onder andere) zijn vele kunstzinnige vlakvullingen. Ik ben al jarenlang een groot bewonderaar van Escher, en vorige maand bezocht ik nog Escher in het Paleis in Den Haag, een absolute aanrader!

Eerder dit jaar publiceerde amateur-wiskundige David Smith een artikel waarin hij een nieuwe tegelvorm beschreef waarmee een vlakvulling gemaakt kan worden, de zogenaamde ‘ein-stein-hat’. Dit heeft niets met Albert Einstein te maken, maar alles met het feit dat je maar één steen (ein Stein) nodig hebt om een vlak op een heel speciale manier op te vullen. Deze asymetrische tegel heeft namelijk de merkwaardige eigenschap dat hij geen patroon toelaat dat zichzelf periodiek herhaalt.

Aangezien deze speciale tegel nog maar erg recent werd ontdekt, was er nog geen eerder record dat gebroken moest worden. Kwestie dus om de recordpoging voldoende scherp te zetten, zodat ze lang stand kan houden. De organisatoren van MathFest hadden zichzelf vier uur de tijd gegeven om, met de hulp van het publiek en algoritmische ondersteuning van het wiskunde-duo Bollebus, een vooraf bepaald patroon van 6.250 tegels te vormen. En dat is gelukt, er was zelfs nog wat tijd over! De hele operatie werd nauwlettend in het oog gehouden door een gerechtsdeurwaarder.

Deze eerste editie van MathFest is alvast geslaagd. Volgend jaar weer, graag!

arxiv.org – David Smith et al., A chiral aperiodic monotile
bollebus.be
escherinhetpaleis.nl
www.platformwiskunde.be – Wereldrecord aperiodiek vloertegelen

30 jaar FACTS

We gaan verder in het rijtje met 30e verjaardagen: vorig jaar vierden we 30 jaar Disneyland Parijs, 30 jaar FedCon, 30 jaar Geert & Miche, en afgelopen weekend waren we toe aan 30 jaar FACTS. FACTS is de halfjaarlijkse Belgische Comic Con in Flanders Expo, waar telkens duizenden bezoekers op afkomen.

Voor mij was het meer dan drie jaar geleden dat ik nog op FACTS was. In het coronajaar 2020 (ook gekend als het jaar dat alles afgelast werd) ging het feestje uiteraard niet door. Op de eerste post-lockdowneditie waren er nog veel coronamaatregelen en achtte ik het verstandig om ver weg te blijven van grote mensenmassa’s. Ondertussen is de kust weer veilig en kunnen we weer zonder veel rompslomp overal naartoe. Ik was dus heel blij dat ik weer eens naar Gent kon sporen om acteurs uit mijn favoriete tv-series te ontmoeten, langs de vele stands met merchandising te kuieren, naar de cosplay-parades te kijken, bij te praten met enkele gelijkgezinden en onigiri te eten, de Japanse snack die ik dus meer dan drie jaar heb moeten missen...

Zes acteurs gaven zowel op zaterdag als op zondag een Q&A: Katie Leung, Lucie Pohl, Kyle Soller, Tyler Hoechlin, Alexander Ludwig en Daniel Gillies. Katie Leung (die ook eerder al op Comic Con Brussels te gast was) is voornamelijk gekend als Cho Chang in Harry Potter. Lucie Pohl is een komische actrice die een groot deel van het FACTS-publiek kent als Mercy in Overwatch (geen tv-serie maar een video game). Ik was vooral geïnteresseerd in twee acteurs: Kyle Soller, die de rol van Syril Karn vertolkt in Andor, en Tyler Hoechlin, die de rol van Superman speelt in Supergirl en Superman & Lois. Hij is ook bekend van Teen Wolf, maar die reeks heb ik niet gezien. En dan waren er tenslotte nog Alexander Ludwig, vooral gekend van Vikings, en Daniel Gillies, bekend van vampierenseries als The Vampire Diaries en The Originals.

Dat er in drie jaar tijd veel verandert, was te merken aan de cosplayers: voor het eerst kreeg ik onder andere Mandaloreans, Grogu’s en Wednesdays te zien...

Ook de fanclubs krijgen meer dan voldoende aandacht en ruimte op FACTS: de Droid Builders, het 501st Legion, de Whovians, de Lego-bouwers en natuurlijk The Belgian Voyage Club, de Belgische Star Trek-fans.

Zaterdagmorgen moest ik even aanschuiven alvorens ik binnen kon, maar zondag ging dat al wat vlotter. Toch werd het ook zondagnamiddag erg druk. Allemaal mensen die overduidelijk veel meer interesse hebben voor fantasy, anime, cosplay, comics, gaming en scifi dan voor de fameuze Ronde, die zondag zelfs aan mijn voordeur gepasseerd is, naar het schijnt, maar ik was natuurlijk niet thuis.

www.facts.be

Het einde van het optische schijfje

Gisteren hoorde ik op de radio dat steeds meer openbare bibliotheken, vaak met spijt in het hart, hun cd-afdeling sluiten. Het lijkt erop dat het einde van de compact disc nu definitief is ingezet, een proces dat al jaren aan de gang is. Zelf speel ik al jaren geen cd’tjes meer. Tegenwoordig downloaden we en streamen we onze muziek. Zelfs in de auto maken we amper nog gebruik van de glanzende schijfjes om naar onze favoriete deuntjes te luisteren.

Toen de compact disc in het begin van de jaren tachtig zijn intrede deed, zorgde de digitale muziekdrager voor een ware revolutie. Vóór die tijd luisterden we naar onze muziekverzameling via krakende en haperende vinylplaten of via bandopnemers en audiocassettes, waarbij het bandje niet zelden in het mechaniek vast kwam te zitten. De cd bracht een enorme verandering teweeg. Het schijfje moest niet meer halverwege worden omgedraaid (zoals platen en cassettes) en bood een superieure geluidskwaliteit, ook na talloze keren opnieuw afspelen.

Ik weet nog precies met welke twee albums mijn cd-collectie in 1984 begon: Hear the Light on Philips, een compilatie van klassieke muziek waarop om een of andere reden ook de Raiders of the Lost Ark March uit de eerste Indiana Jones-film stond, en Mamma, met Italiaanse klassiekers van Luciano Pavarotti. Mijn verzameling groeide snel aan, met voornamelijk klassieke muziek, filmsoundtracks en enkele synthesizer-albums. Ik had – en heb nog steeds – een uitgesproken voorkeur voor instrumentale muziek en kocht maar zelden iets van zangers. Uiteraard kwam er toen ook een gloednieuwe muziekinstallatie in huis, met een versterker en twee grote luidsprekers, waarmee het digitale geluid uitstekend tot zijn recht kwam. Wat een verschil met de eerder povere klanken die mijn draagbare cassetterecorder voortbracht!

De compact disc werd al snel niet enkel voor muziek gebruikt, maar kon ook andere digitale informatie bevatten: naast de audio-cd maakten we ook kennis met de cd-rom. Dat schijfje zag er precies hetzelfde uit, maar het bevatte software in plaats van muziek. Computers werden uitgerust met cd-lezers, en enige tijd later ook met cd-writers, zodat we onze eigen cd’s konden maken, zowel cd’s met muziek als cd’s met computerdata. De cd kreeg ook opvolgers, eerst in de vorm van de dvd (die voor opslag van video of computerdata gebruikt kon worden), later in de vorm van blu-ray (idem dito).

Net als de cd bracht de dvd een heuse revolutie teweeg. Vóór die tijd bekeken we films of tv-programma’s die opgenomen waren op een vhs-cassette, een soort oversizede audiocassette met videobeelden in lage resolutie en slechte kwaliteit (al hadden we dat toen blijkbaar niet door, want de tv-toestellen uit die tijd waren ook niet veel bijzonders). De kwaliteit van een film op dvd was stukken beter dan die van een film op vhs, dus dvd’s werden heel snel populair. Maar als je een dvd vergelijkt met de hogeresolutiebeelden van tegenwoordig (full HD, 4K of nog beter), dan zul je moeten toegeven dat de beeldkwaliteit van een dvd eigenlijk ondermaats is. Het verbaast me daarom dat er ook vandaag de dag nog zoveel dvd’s verkocht worden. Ik koop al jarenlang geen dvd’s meer. Als een film die ik écht wil zien niet te vinden is op een van de streamingdiensten, dan koop ik alsnog de blu-ray. Blu-rays hebben overigens vaak een toegevoegde waarde: niet zelden bevatten ze interessante extra’s die je niet via de streamingplatformen kunt bekijken.

Een tijdlang heb ik heel wat video’s gemonteerd die ik eerst op vhs, later op dvd bewaarde. Maar ook die tijd ligt ondertussen al jaren achter ons. Cd’s en dvd’s zijn echt niet meer van deze tijd. Ik bewaar nu mijn complete audiocollectie en al mijn video’s op externe harde schijven en usb-flashdrives. De muziek stream ik vanaf mijn thuisnetwerk naar mijn bluetoothspeaker en mijn video’s naar een van mijn tv-toestellen. Altijd de hele collectie bij de hand en geen gedoe meer met schijfjes. Voor in de auto heb ik een selectie van mijn muziekcollectie op een usb-stick gezet, dan moeten er tijdens het rijden ook geen cd’tjes meer gewisseld worden.

Wellicht ben ik heel ouderwets, want ik luister niet naar Spotify. Ik houd nog vast aan de idee van een persoonlijke muziekcollectie, weliswaar niet meer in de vorm van vinylplaten, audiocassettes of audio-cd’s, maar in de vorm van mp3-bestanden op mijn thuisnetwerk. Af en toe koop ik nog een muziekalbum, niet op cd maar als digitale download. Slechts héél uitzonderlijk zou ik nog wel eens een cd durven kopen, maar alleen wanneer het betreffende album niet als digitale download beschikbaar is. Die cd wordt dan meteen geript en verdwijnt vervolgens in een archiefdoos, zodat ik naar de mp3’tjes kan luisteren. De cd is passé, en de dvd zal weldra volgen.

Windows 11

Vandaag ben ik dan toch maar ingegaan op het (ietwat opdringerige) voorstel van Windows om te upgraden naar de nieuwste versie, Windows 11. Vroeg of laat zou ik er toch aan moeten geloven, dus het had weinig zin om het onvermijdelijke nog langer uit te stellen.

Toen mijn computer klaar was met de upgrade en mij voor het eerst liet kennismaken met Windows 11, merkte ik, zoals verwacht, dat er van alles veranderd was.

Het eerste dat opviel was dat het startmenu er nu helemaal anders uitzag. Alle snelkoppelingen naar de softwarepakketten die ik het vaakst gebruik en die ik keurig in bij elkaar horende groepjes op mijn Windows 10-startmenu had gezet, waren verdwenen. Erger nog: er was allerlei nutteloze bloatware zoals Spotify, TikTok (!), Xbox, Instagram en domme spelletjes voor in de plaats gekomen. En betrekkelijk waardeloze Windows-apps zoals Kladblok (ik gebruik uiteraard een veel geavanceerder teksteditor) of Paint (wat kun je daar nu mee aanvangen?).

Kijk, dat vind ik dus totaal niet kunnen. Ik moet nu weer een hoop tijd en moeite steken in het verwijderen van al die nutteloze rommel en mijn startmenu weer helemaal opnieuw organiseren voordat ik weer comfortabel en efficiënt aan het werk kan. Weer veel onnodig tijdverlies dus.

En uiteraard – maar dat was geen verrassing – wil Microsoft mij weer Edge, Bing en Mail laten gebruiken in plaats van mijn vertrouwde Google-producten. Microsoft doet al jarenlang héél hard zijn best om zo veel mogelijk Chrome-gebruikers over te laten stappen naar Edge. Het af en toe uitbrengen van nieuwe Windows-versies is daarbij een strategische zet. Dus ook bij deze nieuwe Windows 11 hoort een nieuwe Edge die maar o zo graag al mijn Chrome-instellingen, ‑cookies, ‑wachtwoorden, ‑bladwijzers en nog veel meer – liefst helemaal automatisch zonder dat ik het in de gaten heb – wil importeren in Edge, om vervolgens van Edge mijn standaardbrowser te maken. Neen, Microsoft, neen, neen en nog eens neen!

Sinds Microsoft Internet Explorer begraven heeft en de op Chromium gebaseerde Edge heeft geïntroduceerd, is hun aanpak alleen maar agressiever (of wanhopiger?) geworden. Edge en Chrome zijn allebei gebaseerd op Chromium, waardoor beide browsers zich op heel wat punten zo goed als identiek gedragen, zodat veel gebruikers het verschil niet meteen merken en er vaak pas na lange tijd achter komen dat ze met Edge aan het browsen zijn in plaats van met Chrome. Ik ben wel heel positief over het feit dat de standaardbrowser van Microsoft nu gebouwd is op Chromium en dus allerlei webstandaarden veel beter respecteert dan het eigenzinnige Internet Explorer, dat voor ontwikkelaars een ware nachtmerrie was. We zijn nu toch in ieder geval eindelijk van IE af, en daar kan ik alleen maar blij om zijn.

Over de gecentreerde pictogrammen op de taakbalk van Windows 11 ben ik niet bepaald enthousiast, en te oordelen aan het grote aantal artikels op het internet die je uitleggen hoe je die weer naar links krijgt, ben ik duidelijk niet de enige. Wil Microsoft Windows misschien meer op de gestroomlijnde gebruikersinterface van MacOS laten lijken? Het gevolg is jammer genoeg dat de Start-knop daardoor niet meer op een vaste plek staat. Hij schuift namelijk om de haverklap op naar links of naar rechts, afhankelijk van het aantal pictogrammen op de taakbalk. Ik besloot dus al snel om de taakbalkpictogrammen weer links uit te lijnen, zodat ik er tenminste op kan rekenen dat mijn Start-knop zich altijd op dezelfde plek bevindt: in de linkerbenedenhoek zoals vroeger, nog zo makkelijk. If it ain’t broke, don’t fix it!

Alle vensters hebben nu ook weer afgeronde hoeken, een feature die we al in eerdere Windows-versies hadden gezien, die daarna weer afgeschaft werd, en die nu terug is. Bij Microsoft weten ze blijkbaar niet goed wat ze nu eigenlijk willen.

Maar wat is er aan de hand met de Verkenner? Zo veel verspillende interlinie tussen de items, waardoor ik weer nodeloos moet scrollen in mappen met veel bestanden! Gelukkig kan ik terug naar de compacte weergave van Windows 10, die veel efficiënter is!

De frisse look-and-feel van Windows 11 vind ik best oké, maar voor de rest moeten ze bij Microsoft niet te opdringerig gaan doen en dingen die goed werken vooral niet gaan vervangen door dingen die minder goed werken.